فراهم تغذیه سالم برای هر فرد الزام مصرف منظم گروه‌های متنوع غذایی است تا از ابتلا به بیماری‌های ناشی از سوءتغذیه جلوگیری شود. هزینه تهیه این اقلام غذایی، به علت ربط مستقیم با سلامت جسمی، حتی در شرایط افت درآمد نیز طبق معمولً از سبد مصرفی خانوار حذف نمی‌شود. در همین جهت، مراکز علمی برجسته سرزمین از جمله انستیتو تحقیقات تغذیه و صنایع غذایی و دانشکده علوم تغذیه دانشگاه علوم پزشکی تهران، الگویی تحت گفتن «سبد غذایی بهینه» طراحی کرده‌اند که ترکیبی استاندارد از گروه‌های غذایی الزامی برای فراهم نیاز‌های روزانه بدن اراعه می‌دهد. قیمت این سبد در فروردین ۱۴۰۴ نسبت به زمان شبیه در سال قبل بیشتر از ۴۵ درصد افزایش یافته است.

با وجود سهم بالای خوراکی در سبد مصرف خانوار، بر پایه داده‌های تازه دسترسی به الگوی تغذیه‌ای استاندارد برای قسمت قابل توجهی از جامعه، با سختی‌های فزاینده‌ای همراه شده است. افزایش ماهانه قیمت کالا‌های اساسی و جهش هزینه‌های سبد غذایی در ماه‌هایی همانند دی و اسفند، سختی اقتصادی مضاعفی بر خانوار‌ها داخل کرده است.

با تحلیل داده‌های رسمی انتشار شده توسط مرکز آمار ایران، شاخصی اختصاصی برای محاسبه «هزینه ماهانه فراهم سبد غذایی مطلوب» گسترش داده است که مشخص می کند در اسفند ماه این هزینه برای هر فرد از سه میلیون تومان فراتر رفته است.

سبد پیشنهادی اکوایران مشتمل بر ۱۳ گروه کالایی است که با مقصد پوشش نیاز‌های تغذیه‌ای با حداقل هزینه طراحی شده است. برای افت هزینه‌ها، اقلام اقتصادی‌تر و پرمصرف‌تر همچون برنج وارداتی و حبوباتی همانند عدس و لپه در برتری قرار گرفته‌اند. گرچه این سبد می‌تواند با اقلام مغذی‌تر تکمیل شود، اما در راستای نگه داری حداقلی بودن هزینه‌ها، این چنین گسترش‌ای مورد نظر قرار نگرفته است؛ به این علت سبد اکوایران به لحاظ اقلام جزئی تفاوت‌هایی با سبد انستیتو تغذیه دارد.

برای مثال، در سبد انستیتو گروه لبنیات و مقدار مصرف مطلوب آن ذکر شده در حالی که اکوایران لبنیات را به «شیر»، «ماست»، «پنیر» و «کره» تقسیم کرده و حجم مورد نیاز برای مصرف ماهانه لبنیات را بین این ۴ مورد به شکل مساوی تقسیم کرده است.

تفاوت این سبد با «سبد شاخص قیمت مصرف‌کننده» مرکز آمار در دو سپس است: تمرکز بر فراهم حداقل نیاز‌های غذایی فردی و تفاوت در روال نوسانات قیمتی نسبت به تورم عمومی. این ویژگی‌ها، سبد غذایی را به معیاری جدا گانه برای سنجش سختی اقتصادی بر تغذیه خانوار‌ها تبدیل می‌کند.

مطابق محاسبات و بر پایه گزارش «متوسط قیمت خوراکی‌های منتخب در مناطق شهری» مرکز آمار، در فروردین امسال تهیه لبنیات برای یک فرد نزدیک به ۹۰۰ هزار تومان هزینه داشته است. بر پایه آن چه که پیشتر به آن اشاره شد، گروه لبنیات در جدول انستیتو تغذیه به ۴ نوع کالای لبنی پرمصرف تقسیم شده است.

بر پایه این تقسیم‌بندی، هر فرد باید ۴.۵ لیتر شیر، ۳ کیلوگرم ماست، ۷۵۰ گرم پنیر و ۷۵۰ گرم کره در طول یک ماه مصرف کند. هزینه تامین دو مورد اول به ترتیب ۱۹۷ هزار تومان و ۱۸۱ هزار تومان بوده است. مبلغ مورد نیاز برای تامین پنیر و کره به مقدار اشاره شده نیز به ترتیب ۱۲۱ هزار تمان و ۴۴۷ هزار تومان است؛ به این علت از بین کالا‌های لبنی گوناگون، بیشترین هزینه به «کره» تعلق دارد.

اما لبنیات تنها گروه خوراکی نبوده که در فروردین ناظر افزایش قیمت بوده و سهم بالایی از مخارج خوراکی هر فرد را به خود تعلق داده است؛ گوشت، میوه‌جات و برنج نیز نقش مهمی در تورم خوراکی اول سال ایفا کرده‌اند.

مطابق مقادیر پیشنهاد شده، هر فرد باید در ماه ۲ کیلو و ۱۰۰ گرم برنج مصرف کند. اگر مبنا برنج خارجی درجه یک باشد، هزینه تامین این قسمت از خوراک هر فرد در فروردین به ۱۷۱ هزار تومان رسیده است. گوشت گاو یا گوساله نیز به ازای هر ۹۰۰ گرم ۵۴۱ هزار تومان هزینه به وجود اورده است. از طرفی، هر فرد برای تامین ۳ کیلوگرم پرتقال و ۳ کیلوگرم سیب باید به ترتیب ۱۸۵ هزار تومان و ۲۳۴ هزار تومان هزینه کند.

با دقت به مقادیری که حرف های شد، هر فرد در فروردین امسال برای تهیه این سبد خوراکی باید ۳ میلیون و ۱۵۷ هزار و ۱۵۹ تومان هزینه کند.

این رقم نسبت به اسفندماه ۴.۹۳ درصد و نسبت به فروردین سال قبل ۴۷.۳ درصد رشد کرده است. بالاتر بودن رشد ماهانه قیمت این سبد نسبت به تورم ماهانه کل سرزمین (۳.۹ درصد) مشخص می کند که شدت افزایش قیمت اقلام خوراکی اساسی و الزامی برای یک فرد از شدت افزایش قیمت کل اقلام سبد مصرف یک خانوار در ابتدای امسال بالاتر بوده است.