معضل ناترازی های انرژی یکی از مشکلاتی است که دولت چهاردهم به طور جدی در سال جاری با آن دست به گریبان است و به جستوجو هر راه حلی می رود تا بلکه بتواند اثرات سوء ناترازی را به حداقل رساند .

از جمله این تلاشها تصویب لایحه دو فوریتی ” واگذاری اختیار تعیین ساعت رسمی سرزمین و ساعات کاری کارمندان دولت ” است که یقیناً این لایحه باید به تصویب بهارستان نشینان نیز برسد تا اجرایی شود .

تحول ساعت رسمی سرزمین به چه معناست؟

قانون تحول ساعت رسمی ایران، قانونی می بود که به جهت آن ساعت رسمی ایران، هر سال در ساعت ۲۴ روز اول فروردین یک ساعت به جلو و در ساعت ۲۴ روز سی‌ام شهریور یک ساعت به عقب کشیده می‌شد و به حالت اسبق برمی‌گشت.

تاریخچه تحول ساعت رسمی سرزمین

تحول ساعت رسمی مصوبه سال ۱۳۷۰ هیئت دولت  در زمان مرحوم اکبر هاشمی رفسنجانی می بود که در شهریور ۱۳۸۶ توسط مجلس شورای اسلامی تبدیل به قانون ملزوم الاجرا شد. در دوره ریاست جمهوری محمود احمدی نژاد با نظر ریاست جمهوری به زمان دو سال این قانون لغو شد که سپس از دو سال علی لاریجانی این قانون را لغو کرد.

 تعدادی از نمایندگان دوره یازدهم مجلس شورای اسلامی طرحی را تدوین کردند که به جهت آن قانون تحول ساعت رسمی سرزمین مصوب سال ۱۳۸۶ مجلس شورای اسلامی را لغو و تحول ساعت رسمی سرزمین اتفاق نیفتد. مطرح مذکور بعد از بازدید در صحن علنی مجلس شورای اسلامی در تاریخ ۲۴ اسفند ۱۴۰۰ تصویب شد . اما به علت ابهاماتی که شامل اشکار نبودن زمان اجرای قانون و اشکار نبودن اختیار دولت در ربط با صلاحیت تصمیم‌گیری برای تحول ساعت می‌شد مورد قبول شورای نگهبان قرار نگرفت و بعد از برگشت به مجلس و از بین بردن ابهامات در تاریخ ۲۱ اردیبهشت ۱۴۰۱ شورای نگهبان مطرح مذکور را تایید کردوو به قانون تبدیل شد . این مطرح  از سوی مرحوم سید ابراهیم رئیسی در تاریخ ۱ خرداد ۱۴۰۱ به همه نهادهای دولتی و حاکمیتی ابلاغ شد و از تاریخ ۱ فروردین ۱۴۰۲ به اجرا درآمد.

تحول ساعت رسمی سرزمین پیش از انقلاب

در سالهای ۱۳۵۶ و ۱۳۵۷، ساعت رسمی سرزمین سرزمین به ساعات تابستانی و زمستانی تقسیم شد. در سال ۱۳۵۶، از اول فروردین تا اول مهر، ساعت یک ساعت جلو کشیده شد تا چهار ساعت و سی دقیقه با گرینویچ اختلاف داشته باشد. در مهرماه آن سال، ساعت به جای یک ساعت، نیم ساعت عقب کشیده شد و اختلاف ساعت با گرینویچ چهار ساعت شد. در ۴ فروردین ۱۳۵۷ ایران مجدداً ساعت تابستانی اختیار کرد و یک ساعت ساعتها را جلو کشید، که در نتیجه اختلاف ساعت با گرینویچ پنج ساعت شد. اما با وجودی که قرار می بود ساعت تابستانی مجدداً در ابتدای مهرماه آخر یابد، هیئت وزیران در ۲۵ تیر ۱۳۵۷ تصویب کرد که ساعت تابستانی در ۱۴ مرداد آن سال (در اغازٔ ماه رمضان) آخر یابد.

در اواخر ۱۳۵۷، در زمان دولت ازهاری یا بختیار، ایران مجدداً به سه ساعت و نیم فاصله از زمان گرینویچ برگشت.

سابقه جهانی تحول ساعت

منفعت گیری زیاد تر از نور خورشید در طول روز، برای نخستین بار در سال ۱۷۸۴ در فرانسه نقل شد. در این سال، بنیامین فرانکلین، وزیر مختار آمریکا در فرانسه طی مقاله‌ای که در یکی از مجلات فرانسه چاپ شد، از مردم خواست که صبح‌ها یک ساعت سریعتر از خواب بیدار شوند. فرانکلین معتقد می بود که به این ترتیب، مردم می‌توانند روزها از روشنایی خورشید منفعت گیری بیشتری کنند و شب‌ها شمع کمتری مصرف نمایند. یقیناً فرانکلین پیشنهادی مبنی بر تحول ساعت رسمی سرزمین اراعه نکرد. این نظر، برای اولین بار در سال ۱۹۰۷ در انگلستان توسط فردی به نام ویلیام ولت نظر شد؛ هرچند که در آن مقطع وقتی عملی نشد.

اما تحول ساعت رسمی برای صرفه‌جویی در مصرف انرژی، برای اولین بار در سال ۱۹۱۶ در سرزمین آلمان عملی شد. بعداً برخی دیگر از کشورها از جمله آمریکا، انگلستان، و برخی از کشورهای اروپایی نیز دست به عمل شبیهی زدند. عاملی که این دولت‌ها را برای منفعت گیری از این تکنیک قانع نمود، افتشدید انرژی در تاثییر جنگ جهانی اول می بود.

اکنون هفتاد و هفت سرزمین جهان با منفعت گیری از این تکنیک، ساعات رسمی خود را تنظیم می‌کنند. اما زمان جلو و عقب کشیدن ساعت در این کشورها یکسان نیست.

 آیا تحول ساعت رسمی سرزمین تبدیل افت مصرف انرژی می شود ؟ مخالفان و موافقان این مطرح نظرات متغیری در این ربط دارند.

رئیس سازمان اداری و استخدامی سرزمین در این ربط می گوید: مطالعات داخلی و خارجی مشخص می کند جابه‌جایی ساعت رسمی بین هزار تا هزاروپانصد مگاوات صرفه‌جویی برق را به همراه دارد. ( اینجا بخوانید)

سخنگوی صنعت برق نیز موافق تحول ساعت رسمی است و در این ربط می گوید:  تحول ساعت رسمی سرزمین معادل نیروگاه اتمی هزار مگاواتی بوشهر صرفه‌جویی در مصرف برق به همراه دارد.  ( اینجا بخوانید)

مهدی عرب صادق، کارشناس انرژی نیز در این ربط می گوید : عدم تحول ساعت رسمی سرزمین سالانه ۲۱ هزار میلیارد تومان زیان تحمیل می کند. (اینجا بخوانید)

اما مخالفان مطرح تحول ساعت رسمی سرزمین نیز استدلال های خود را دارند.

ابوالفضل ابوترابی نماینده مجلس و مالف این مطرح ، استدلال های دولت در این ربط را سیاسی برسی می کند و می گوید:  وزارت نیرو در دولت آقای احمدی‌نژاد و آیت‌الله رئیسی خبرداد که تحول ساعت هیچ تأثیری در افت مصرف انرژی ندارد، اما در دولت آقای روحانی و اکنون وزارت نیرو می‌گوید که این نوشته مؤثر است. این نشان‌دهنده تعارضات است و این که به نوشته سیاسی نگاه می‌کنند.

وی درمورد تحول رسمی ساعت سرزمین که از سوی دولت نقل شده است، او گفت: قانونی در ماده واحده سال ۱۴۰۱ مصوب شد که نیازی نیست ساعت رسمی تحول اشکار کند. هیات وزیران اگر احیاناً جستوجو ذخیره انرژی و افت مصرف است و ادعایی هم در این عرصه وجود داشته باشد می‌تواند به سازمان‌های وابسته اجازه دهد که یک ساعت سریعتر کارمندان را فرابخوانند. ( اینجا بخوانید)

به هر تقدیر این روزها سرنوشت این لایحه دو فوریتی در دستان مجلسی ها است و این جاست که فارغ از نگاههای سیاسی باید بر پایه نظرات کارشناسان، این خواست دولت به سرانجام برسد .

آیا تحول ساعت میتواند اثری در افت اثرات منفی ناترازی های انرژی در سرزمین داشته باشد؟  نظرات خود در این ربط را با ما در بین بگذارید.