زوال عقل پیشانی گیجگاهی با طیف وسیعی از عادت‌های غیرمعمول غذایی همانند پرخوری، تمرکز روی یک نوع غذا و حتی خوردن اشیای غیرخوراکی مرتبط است.

 مطالعات نشان داده‌اند که تعداد بسیاری از کارهای روزمره همانند مسواک زدن یا نحوه بالا رفتن از پله، می‌تواند نشانه‌هایی از زوال عقل را در مرحله های اولیه آشکار کند. اکنون به نظر می‌رسد که نحوه غذا خوردن نیز می‌تواند نشان دهد که آیا فرد به زوال عقل از نوع پیشانی‌گیجگاهی مبتلا است یا نه.

بر پایه گزارش مرکز زوال عقل بریتانیا (Dementia UK)، این نوع نادر از زوال عقل نزدیک به یک نفر از هر ۲۰ بیمار مبتلا به زوال عقل را دچار می‌کند. زوال عقل پیشانی‌گیجگاهی (Frontotemporal dementia) اصطلاحی کلی برای نوعی از زوال عقل‌ است که عمدتا لوب‌های پیشانی و گیجگاهی مغز یعنی قسمت‌هایی را که مسئول شخصیت، حرکت، زبان و گفتارند، دچار می‌کند و برخلاف دیگر انواع زوال عقل، مرحله های اولیه آن همیشه با از دست دادن حافظه یا افت تمرکز اشکار نمی‌شود؛ بلکه یکی از علائم آن می‌تواند رفتارهای وسواسی یا تکراری باشد که می‌تواند به نحوه غذا خوردن نیز تسری یابد.

زوال عقل چطور بر عادات غذایی تاثییر می‌گذارد؟

بر پایه یک مقاله در این عرصه، «زوال عقل پیشانی‌گیجگاهی با طیف وسیعی از رفتارهای غذایی غیرعادی همراه است، از جمله پرخوری، تمرکز وسواسی روی یک نوع غذا و حتی خوردن اشیای غیرخوراکی».

افراد مبتلا به این بیماری امکان پذیر از خوردن هر غذایی غیر از یک غذای خاص خودداری کنند. برای مثال، در این مقاله از زنی با گفتن «بانوی موز» یاد شده که ماه‌ها قبل از مرگش فقط موز می‌خورد و فقط شیر می‌نوشید و بعد از کالبدشکافی اشکار شد که به زوال عقل پیشانی‌گیجگاهی مبتلا بوده است.

علاوه بر این، برخی بیماران امکان پذیر اشیای غیرخوراکی بخورند یا از بشقاب دیگران غذا بردارند. ماریلنا آیلو، پژوهشگر که در یک بازدید سازمان‌یافته درمورد این نوع از زوال عقل شرکت داشت، می‌گوید: «این رفتارها نه‌تنها از نظر اجتماعی مشکل‌سازند، بلکه برای سلامتی بیماران نیز پیامدهایی دارند، چون علتافزایش وزن خواهد شد. یقیناً پیامدهای این رفتارها برای همه بیمار یکسان نیست و بسته به فرد می‌تواند متفاوت باشد. برای مثال برخی دیگر به علت محدود کردن رژیم غذایی‌شان به چند غذای خاص، وزن کم می‌کنند.»

چرا این اتفاق می‌افتد؟

آیلو می‌گوید: «ما یقین نیستیم چون منشا ناهنجاری‌ در رفتارهای غذایی در تاثییر زوال عقل پیشانی‌گیجگاهی به گمان زیاد به عوامل بسیاری مرتبط است. این نوشته امکان پذیر ناشی از تحول در سیستم عصبی خودمختار (بخشی از دستگاه عصبی که عملکردهای غیرارادی و حیاتی بدن همانند ضربان قلب، تنفس، هضم، سختی خون، گرسنگی و سیری را کنترل می‌کند) باشد که برسی سیگنال‌های گرسنگی، سیری و اشتها را تحول می‌دهد. صدمه به هیپوتالاموس هم می‌تواند به از بین رفتن سیگنال‌های بازدارنده منجر شود و در نتیجه رفتارهایی همانند پرخوری تشکیل کند. علاوه بر این، به گمان زیاد عوامل حسی و شناختی نیز می‌توانند این حالت را پیچیده‌تر کنند. برای مثال، در بیمارانی که اشیای غیرخوراکی می‌خورند، احتمالا در فهمیدن معنایی اشیا و تشخیص کارکرد آن‌ها مشکلی وجود داشته باشد.»

دیگر علائم زوال عقل پیشانی گیجگاهی چیست؟

آیلو خاطرنشان می‌کند که وسواس شدید روی برخی غذاها و خوردن اشیای غیر خوراکی منحصر به زوال عقل پیشانی‌گیجگاهی نیست و این ناهنجاری‌ها امکان پذیر در افراد سالمی که عادات غذایی نامنظمی دارند نیزــ هرچند با شدت‌های متفاوت‌ــ دیده شوند. برای مثال، هرزه‌خواری یا پایکا (Pica)، یعنی میل به خوردن اشیای غیرخوراکی همانند خاک رس، می‌تواند در دوران بارداری اتفاق بیفتد. برخی مبتلایان به اوتیسم هم امکان پذیر روی غذاهایی خاص تمرکز وسواسی داشته باشند، اما اگر این حرکت با دیگر علائم زوال عقل پیشانی‌گیجگاهی همراه باشد، گمان ابتلا به این بیماری زیاد تر خواهد می بود.

برخی دیگر از این علائم زوال عقل پیشانی‌گیجگاهی عبارت‌اند از:

ــ تغییرات شخصیتی و رفتاری؛ همانند رفتارهای نامناسب یا تکانشی، رفتارهای خودخواهانه یا فاقد حس، غفلت از بهداشت شخصی، پرخوری یا بی‌انگیزگی.

ــ مشکلات زبانی؛ همانند سخن بگویید کردن به طور آهسته، مشکل در گفتن آواها زمان تلفظ کلمات، به هم ریختن ترتیب کلمات یا منفعت گیری نادرست از کلمات.

ــ مشکلات در قوت ذهنی؛ همانند حواس‌پرتی راحت، مشکل در برنامه‌ریزی و سازماندهی.

ــ مشکلات حافظه؛ این علائم برخلاف انواع شایع‌تر زوال عقل همانند آلزایمر، طبق معمول در مرحله های بعدی بیماری رخ خواهند داد.

ــ مشکلات جسمی‌؛ همانند کند یا دشوار شدن حرکات، از دست دادن کنترل مثانه یا روده (طبق معمول در مرحله های بعدی)، ضعف عضلانی یا مشکل بلع.

اگر به زوال عقل در خود یا هر یک عزیزانتان مشکوک شده‌اید، حتما هرچه سریع تر با پزشک سخن بگویید کنید؛ چون عمل‌های سریع و به‌موقع در افت علائم نقش مهمی دارند.