انجام عملیات شناسایی و کسب اطلاعات از مواضع دشمن از تاکتیک‌های قدیمی نبرد به حساب می اید که انسان‌ها برای قرن‌ها است از آن منفعت گیری می‌کنند. اکنون اما دانشمندان می‌گویند موفق شده‌اند نظیر همین حرکت را در دسته شامپانزه‌ها در جنگل‌های غرب آفریقا به ثبت برسانند، امری که تا پیش از این هیچ زمان دیده نشده می بود.

به حرف های آنان، شامپانزه‌ها برای جاسوسی از باندهای رقیب به مکان‌های مرتفع‌تر می‌روال تا دید بهتری داشته باشند و اطلاعات جمع‌آوری کنند. این حیوانات سپس از این «اطلاعات شناسایی» برای تصمیم گیری در رابطه مرحله های بعدی درگیری منفعت گیری می‌کنند.

محققان در دانشگاه کمبریج بریتانیا و موسسه انسان‌شناسی تکاملی ماکس پلانک در آلمان برای ثبت این حرکت اجتماعی، دسته‌های شامپانزه را در پارک ملی تای در ساحل عاج طی یک بازه وقتی سه ساله زیر نظر گرفتند.

تیم پژوهش داده‌های موقعیت‌یابی و بیشتر از ۲۱ هزار ساعت تاریخچه اطلاعات مکانی مربوط به دو گروه همسایه از شامپانزه‌های غربی را جمع‌آوری کرد. قلمرو این دو گروه (که شامل ۵۸ شامپانزه می‌شد) با یکدیگر مرز داشتند و آنها زیاد تر ناچار بودند برای دسترسی به منبع های با هم رقابت کنند. امری شایع در حیات وحش که می‌تواند به رویارویی‌های خشونت‌بار بین شامپانزه‌ها منجر بشود.

مشاهدات محققان نشان داد که شامپانزه‌ها به طور منظم در نواحی مرزی عمل به گشت‌زنی می‌کنند تا حیطه قلمرو خود را تثبیت کرده و یا آن را گسترش دهند. 

دکتر سیلوین لموین، انسان‌شناس زیستی در گروه باستان‌شناسی دانشگاه کمبریج و نویسنده مهم مطالعه، در این باره می‌گوید: «این گشت‌ها زیاد تر در قالب زیرگروه‌هایی انجام خواهد شد که در آن‌ها شامپانزه‌ها نزدیک به هم و بی‌ سروصدا حرکت می‌کنند. هنگامی شما در مقام ناظر قرار دارید، فهمید می‌شوید که گشت‌زنی اغاز شده است. آنها همزمان اغاز به راه رفتن می‌کنند و همزمان با هم متوقف خواهد شد، مقداری همانند به شکار.» 

شامپانزه‌ها در این گشت‌ها به سمت مناطق مرتفع‌تر و تپه‌های بلندتر مرزی که طبق معمولً درگیری در آن نواحی اتفاق می‌افتد حرکت می‌کنند. آنها اما زمان برگشت به قلمرو خود از این تپه‌ها اجتناب کرده و مسیر ساده‌تر و مسطح‌تر را انتخاب می‌کنند.

محققان می‌گویند حرکات بعدی شامپانزه‌ها با اطلاعاتی که از بالای تپه جمع‌آوری شده می بود تعیین می‌شد. بعد از انجام عملیات شناسایی، شامپانزه‌ها با دقت به موقعیت مکانی گروه رقیب عمق نفوذ خود را تعیین می‌کردند.

اگر گروه شامپانزه‌های رقیب در ۵۰۰ متری حاضر بودند، گمان پیشروی در قلمرو دشمن ۴۰ درصد می بود. اگر فاصله به هزار متر افزایش می‌یافت، گمان پیشروی نیز به ۵۰ درصد می‌رسید و اگر فاصله باز هم از این زیاد تر می‌شد و به ۳ هزار متر می‌رسید گمان پیشروی تا ۶۰ درصد بالا می‌رفت.

به باور پژوهشگران این حرکت تنها توانمندیهای شناختی شامپانزه‌ها را نشان نمی‌دهد، بلکه حتی می‌تواند ریشه‌ تاکتیک‌های جنگی انسانی را برجسته کند چرا که این حیوانات به لحاظ ژنتیکی نزدیک‌ترین خویشاوندان زنده ما در طبیعت محسوب خواهد شد.

دکتر لموین در این باره می‌گوید: «جنگ تاکتیکی به گفتن عاملی برای تکامل انسان در نظر گرفته می‌بشود. این حرکت شامپانزه‌ها به توانمندیهای شناختی پیچیده‌ای نیاز دارد که به دفاع یا گسترش قلمروهای آنها پشتیبانی می‌کند و یک توانایی است که توسط فرایند انتخاب طبیعی نگه داری شده است.»

او گفت: «منفعت‌گیری از عوارض طبیعی زمین برای سلطه سرزمینی عمیقاً ریشه در تاریخ تکاملی ما دارد. منفعت گیری شامپانزه‌ها از یک استراتژی شبه‌جنگی، نشان‌دهنده نبردهای نخستین کوچکی است که به گمان زیادً در جمعیت‌های انسانی شکارچی-گردآورنده ماقبل تاریخ وجود داشته است.»

نتایج مطالعات تازه در نشریه علمی «PLOS Biology» انتشار شده است.