آلودگی هوا که وقتی محدود به کلانشهرهایی همانند تهران، مشهد و اصفهان می بود، اکنون تقریباً در همه‌ جای سرزمین دیده می‌شود و حتی شهرهای شمالی هم روزهای آلوده‌ای را توانایی می‌کنند. در تهران تعداد روزهای «ناسالم برای گروه‌های حساس» نسبت به سال ۱۴۰۳ نزدیک به ۴۰ درصد زیاد تر شده و روزهای «ناسالم برای همه گروه‌ها» نیز تقریبا ۳ برابر شده است. سال قبل آلودگی هوا جان ۵۴ هزار نفر را گرفت که ۸۰۲ مرگ در منازل رقم خورد؛ یعنی حتی در خانه هم ایمنی کامل وجود ندارد. با این حال، طب سنتی معتقد است که می‌توان بخشی از صدمه‌های آلودگی هوا را افت داد.

از تغذیه مناسب تا بخور دادن در روزهای آلوده

هوای خوب تا جایی برای سلامت بدن انسان الزامی است که حتی طب سنتی ایران که صدها سال پیش پایه‌ریزی شد که آلودگی هوایی در کار نبوده است، آن را یکی از اصول سلامت جسم و روح انسان می‌داند و معتقد است هوا در کنار حرکت، خوردن و آشامیدن، خواب و بیداری، پاکسازی بدن و سلامت روان یکی ۶ اصل سلامت محسوب خواهد شد. متخصصان این حوزه می‌گویند با سبک کردن غذا، نوشیدن دمنوش‌ها، بخور و رایحه‌درمانی می‌توان از بخشی از عوارض آلودگی کاست. دکتر غزاله حیدری راد، پزشک و متخصص طب سنتی در این باره به همشهری‌آنلاین می‌گوید: «اولین و با اهمیت ترین پیشنهاد طب سنتی برای در امان ماندن از آلودگی هوا «نقل مکان» است و اگر امکانش وجود ندارد، حداقل آخر هفته‌ها یا هر تعطیلی‌ یا فرصتی که دست می‌دهد، باید از محیط آلوده بیرون بزنیم و هوای پاک تنفس کنیم.» متخصصان طب سنتی این چنین پیشنهاد می‌کنند که از انجام فعالیت‌های بدنی سنگین در فضای باز آلوده خودداری و ورزش فقط در محیط‌های سربسته انجام شود. آنها اصرار می‌کنند که گروه‌های پرخطر همانند بیماران قلبی و ریوی، کودکان، افراد مبتلا به نقص ایمنی، سالمندان و زنان باردار تا حد ممکن از تماس با هوای آلوده پرهیز کنند.

پیشنهاد مهم دیگر حیدری به گفتن متخصص طب سنتی، مصرف غذاهای مناسب روزهای آلوده است. به حرف های او «در روزهای آلوده بهتر است یک روز در بین غذاهای سبک همانند سوپ سبزیجات مصرف شود؛ به‌اختصاصی سبزی‌های سبزرنگ همانند کرفس، گشنیز، تره‌فرنگی و بروکلی که آنتی‌اکسیدان بالا دارند. می‌توان به سوپ‌ها به، کدوحلوایی، شلغم و پوره هویج هم اضافه کرد. برای کودکانی که سوپ دوست ندارند آب‌میوه‌هایی همانند آب‌انار، آب‌سیب، ترکیب آب‌سیب و مرکبات یا آب‌زرشک مناسب است. چون کبد را پاکسازی و مقاومت بدن را زیاد تر می‌کند.»

مصرف انواع مغزها نیز یکی از پیشنهاد‌های طب سنتی است که برای روزهای آلوده نیز مناسب و سودمند است. دکتر حیدری می‌گوید: «از بین مغزها مغز بادام درختی زیاد سودمند است. چون رطوبت خوبی به بدن می‌دهد و سیستم ایمنی بدن را تحکیم می‌کند. بقیه مغزها هم خوبند اما گران می باشند و نمی‌شود به همه پیشنهاد کرد. کلا بادام درختی و مویز در طب سنتی جزو تنقلات پیشنهاد‌شده‌ی زیاد سودمند می باشند.»

مصرف دمنوش‌ها و نوشیدنی‌ها هم در طب سنتی زیاد پیشنهاد شده است و حیدری می‌گوید: در روزهای آلوده اینها زیاد به کار می‌آیند. «از بین همه دمنوش‌ها و نوشیدنی‌ها شربت عسل و لیموترش که ترکیبی از آب جوش، مقداری عسل و لیموترش است، برای روزهای آلوده موثرند. این ترکیب، خاصیت شستشودهنده دارد و در مسیرهای گوارشی همه ترشحات و مواد غلیظ و موارد بلغمی را پاک می‌کند. این ترکیب بهتر است ملس باشد و خوب است که داغ و جرعه‌جرعه نوشیده شود. چای سیاه تازه‌دم هم خوب است و علاوه بر آن، چایِ به.» طب سنتی دمنوش‌های ضدالتهاب فرد دیگر همانند گل‌سرخ، سیب، به، زعفران، هل، لیمو، بابونه، پونه، نعنا و آویشن را نیز بسته به مزاج افراد برای افت عوارض آلودگی هوا پیشنهاد می‌کند.

حیدری درمورد بخور دادن در روزهای آلوده هم می‌گوید: «بخور دادن حتی از دمنوش مؤثرتر است. بخور ساده با آب یا همراه گیاهانی همانند آویشن، مرزنجوش، اسطوخودوس، بابونه یا گل ختمی می‌تواند مویرگ‌های مسیر تنفس را فعال کند و جلوی ورود بخشی از آلاینده‌ها به ریه را بگیرد. هم‌وقتی آلودگی هوا با شیوع ویروس‌های تنفسی همانند آنفلوآنزا هم علتمی‌شود بخور نقش تسکین‌دهنده بیشتری داشته باشد.»

این متخصص طب سنتی، رایحه‌درمانی را هم راهی برای دور ماندن از صدمه‌های عصبی و روانی ناشی از آلودگی گفتن می‌کند: «می‌توان از خوشبوکننده‌هایی همانند بوی گلاب، ترکیب سدر و گلاب، رایحه‌های طبیعی همانند به، نارنج، پوست خشک پرتقال برای انتشار کردن رایحه‌های خوش در فضای خانه منفعت گیری کنید. رایحه‌ها آلودگی هوا را کم نمی‌کنند اما اعصاب را تحکیم می‌کنند.»

مواظب یبوست باشید

متخصصان طب سنتی، یک پیشنهاد زیاد مهم دیگر هم دارند؛ این که یبوست در هوای آلوده می‌تواند صدمه‌زا باشد. به این علت نباید اجازه دهیم یبوست بگیریم و در صورت دچار شدن، باید با مصرف خوراکی‌هایی همانند آلوخشک، تمبرهندی، شربت خاکشیر و شیر گرم به همراه دارچین و هل، زیاد سریع آن را رفع کنیم.