این جانور که در بین جریان‌های پر از آرسنیک و سولفید ناشی از دهانه‌های گرمابی زندگی می‌کند، سموم کشنده را بی‌تاثییر می‌سازد؛ به این صورت که آنها را به بلورهای معدنی طلایی تبدیل می‌کند و مرگبارترین مواد را به زرهی درخشان بدل می‌سازد.

کشف کرم مقاوم به سم

طوری کرم اعماق دریا که در اطراف دهانه‌های گرمابی زیست می‌کند، به روشی شگفت‌انگیز برای بقا دست یافته است: این جانور دو ماده مرگبار، آرسنیک و سولفید، را درون سلول‌های خود ترکیب می‌کند و از آنها معدنی زیاد کم‌خطرتر می‌سازد. این کشف که توسط «چائولون لی» از مؤسسه اقیانوس‌شناسی آکادمی علوم چین و همکارانش گزارش شده، در ۲۶ اوت در نشریه آزاد PLOS Biology انتشار شد.

این گونه که با نام Paralvinella hessleri شناخته می‌شود، تنها جانوری است که می‌تواند در داغ‌ترین مناطق دهانه‌های گرمابی اعماق غرب اقیانوس آرام دوام بیاورد. این دهانه‌ها آب‌های فوق‌داغ و سرشار از مواد معدنی بیرون می‌ریزند؛ آب‌هایی که غلظت بالایی از سولفید و آرسنیک دارند. با گذشت زمان، آرسنیک در بافت بدن کرم انباشته می‌شود و در برخی موارد، بیشتر از یک درصد وزن کل بدن او را راه اندازی می‌دهد.

زندگی در اعماق سمی دریا

برای کشف راز بقای P. hessleri در این چنین محیط مرگباری، گروه لی از میکروسکوپی پیشرفته همراه با تحلیل‌های DNA، پروتئین و شیمیایی منفعت برد. نتایج پژوهش نشان داد که این کرم یک فرآیند سم‌زدایی کاملاً تازه در اختیار دارد: او ذرات آرسنیک را در سلول‌های پوستی به دام می‌اندازد؛ سپس این ذرات با سولفید حاضر در مایعات گرمابی ترکیب شده و خوشه‌هایی از معدنی زرد و درخشان به نام «اورپیمنت» (orpiment) را شکل خواهند داد.

این سازوکار شگفت مثالای است از آنچه پژوهشگران «مبارزه با سم با سم» می‌نامند؛ روشی که به کرم اجازه می‌دهد در محیطی زندگی کند که برای هر حاضر فرد دیگر کشنده است. بازدید‌های دیگر مشخص می کند گونه‌های خویشاوند همین کرم و حتی برخی حلزون‌ها در غرب اقیانوس آرام نیز مقادیر بسیاری آرسنیک در بدن خود ذخیره می‌کنند و احتمالا از سازوکاری شبیه منفعت ببرند.

مبارزه با سم به پشتیبانی سم

همکار این پژوهش، دکتر «هاو وانگ»، می‌گوید:

«این نخستین سفر من به اعماق دریا می بود و آنچه بر صفحه مانیتور ROV دیدم مرا مبهوت کرد. کرم‌های زرد فوق الاده که با نام Paralvinella hessleri شناخته خواهد شد، چیزی کاملاً متفاوت بودند؛ آنها در بعد‌عرصه تیره دهانه‌ها و لایه سفید زیست‌لایه، همانند جواهراتی زنده خودنمایی می‌کردند. باورش سخت می بود که موجودی بتواند در این چنین محیطی نه تنها زنده بماند، بلکه شکوفا شود.»

او می‌افزاید:

«آنچه کشف را شگفت‌انگیزتر می‌کند این است که همان کانی سمی و طلایی که این کرم تشکیل می‌کند ـ اورپیمنت ـ روزگاری در دوران میانه و رنسانس توسط نقاشان مورد قیمت شمرده می‌شد. هم‌نشینی شگفت زیست‌شناسی و تاریخ هنر، آن هم در اعماق اقیانوس!»

پیوندی شگفت با تاریخ هنر

نویسندگان مقاله اشاره می‌کنند: «زمان‌ها از ماهیت دانه‌های زرد درون‌سلولی متحیر بودیم. رنگشان زنده و شکلشان تقریباً کاملاً کروی می بود. تنها با ترکیبی از میکروسکوپ، طیف‌سنجی و تحلیل رامان می بود که دریافتیم آنها کانی اورپیمنت می باشند ـ کشفی شگفت‌آور.»

آنها در آخر می‌نویسند: «امیدواریم این الگوی «مبارزه با سم به پشتیبانی سم» الهام‌قسمت دانشمندان باشد تا مجدد بیندیشند که بی‌مهرگان دریایی چطور با عناصر سمی محیط خود تعامل می‌کنند و احتمالا حتی آنها را به خدمت می‌گیرند.»