با دقت به این که به زودی دوران ریاست جمهوری ترامپ به شکل رسمی اغاز خواهد شد سوال‌هایی در این خصوص نقل است، از جمله این که آیا حالت اقتصادی ایران دچار تلاطم می‌شود و چطور می‌توانیم با این تلاطم‌های احتمالی رو به رو شویم؟ علی قنبری، اقتصاددان و عضو هئیت علمی دانشگاه پرورش مدرس در گفتگو با فرارو به این سوال‌ها جواب داده است:

برخی حمایتکننده زبان تنش و خشونت به جای دیپلماسی اقتصادی می باشند

علی قنبری او گفت: «برخی نشسته اند و بدون هیچ دانش و آینده نگری، سناریو می‌نویسند که اکنون که ترامپ Hمده چطور به جنگ اقتصادی او برویم، این‌ها همان‌هایی می باشند که در دور اول ریاست جمهوری ترامپ هم به جای اشکار کردن راه‌های گسترش اقتصادی با زبان دیپلماسی، از خشونت و درگیری استقبال می‌کردند. مسئله مهم این است که به جای این دیدگاه که ببینیم چطور می‌توانیم به جنگ اقتصادی با ترامپ برویم، اول باید تعدادی سناریو بچینیم و بازدید کنیم که چطور می‌توانیم با همین ترامپی که با تعداد بسیاری از افکارش تضاد داریم به مرحله‌ای برسیم که بیشترین سود را ببریم. قطعا ترامپ ابتدا از در «سختی حداکثری» داخل نمی‌شود. او ابتدا مسیر فرد دیگر را خواهد آزمود که می‌تواند شامل تعامل و گفتگو و حتی مذاکره هم باشد. این به معنی دفاع از عقاید ترامپ نیست. عقاید او اشکار است، اما ما هم قبل از عمل های مقابله‌ای و چیدن بدترین سناریو‌ها بهتر است اول روی راه حلهای مذاکره احتمالی متمرکز شویم.»

او گفت: «یک مسئله مهم را هم فراموش نکنیم؛ اکنون در منطقه خاورمیانه و حتی بین سرزمین‌های همسایه ما، تعداد بسیاری از سرزمین‌ها می باشند که از اعمال سختی اقتصادی بر ایران، بسته شدن مسیر‌های تجارت ایران، مانع تراشی در مسیر صادرات ایران و انواع و اقسام تهدید‌های اقتصادی علیه سرزمین ما سود می‌برند. آن‌ها در سایه ضعف اقتصادی ما از سایه بیرون آمده و رشد می‌کنند، بعد طبیعیست که با لذت نظاره گر مشکلات ما و ترامپ خواهند می بود. این که در برابر سختی‌های احتمالی آمریکا سر خم نکنیم یا سناریو‌های مقابله‌ای داشته باشیم بد نیست، اما اصرار من این است که بهتر است اول روی سناریو‌های مذاکره‌ای متمرکز شویم.»

گزینه اول ترامپ، تشدید تنش‌های اقتصادی با ایران نیست

این اقتصاددان در ادامه او گفت: «ترامپ شخصی است که به مسائل اقتصادی اهمیت بسیاری می‌دهد، او در شعار‌های انتخاباتی خود نیز بر اقتصاد اصرار کرده و شرایط اقتصادی دوران بایدن را به چالش کشیده است. این چنین او اصرار کرده که به جنگ غزه و جنگ اوکراین نیز آخر خواهد داد. می‌دانیم که جنگ غزه سختی سنگینی بر حالت اقتصاد منطقه خاورمیانه داشته و حتی مبادلات این منطقه با اروپا و آمریکا را تا حدودی مختل کرده است، به این علت گزینه اول ترامپ تشدید تنش‌های اقتصادی منطقه نیست و نخواهد می بود. ما نیز باید از این زمان منفعت گیری کرده و تلاش کنیم با مذاکره، بیشترین امتیازات را از ترامپ بگیریم. برخی سرزمین‌های منطقه خواب‌هایی آشفته برای ما دیده اند و ترجیح خواهند داد نام ایران از مبادلات تجاری منطقه حذف شود. ضمن این که اگر دلسوز نظام و وطن هستیم نیز باید دقت کنیم گزینه تشدید سختی اقتصادی بر مردم با ناآرامی‌های اجتماعی همراه می‌شود. برتری اول تیم سیاست خارجی دولت چهاردهم باید متمرکز بر پرهیز از تنش در حوزه اقتصاد سیاسی باشد.»

او گفت: «از تیم اقتصادی دولت چهارهم نیز انتظار می‌رود، فکری به حال گمان شوک ارزی ناشی از ظهور ترامپ داشته باشند. این شوک در دو طیف مختصر زمان و بلند زمان مهم است. طیف مختصر زمان به همین چند روز اولیه ظهور ترامپ باز می‌گردد، اما طیف طویل مدت، به شرایطی مرتبط می‌شود که با تصمیم گیری‌های ترامپ و نوع روابط او با تیم سیاست خارجی سرزمین ما شکل می‌گیرد. ما دقیقا برای همین قسمت باید برنامه داشته باشیم. یکی از با اهمیت ترین ابزار‌هایی که ترامپ به منفعت گیری از آن عادت دارد و اتفاقا زیاد هم از آن منفعت گیری می‌کند، ابزار تحریم است. علیرغم هشدار‌هایی که بار‌ها از سوی ما اقتصاددان‌ها داده می‌شود، هم چنان قسمت بسیاری از بودجه سرزمین ما روی صادرات نفت حساب باز می‌کند. ترامپ در دور اول ریاست جمهوری خود تلاش کرده می بود نرخ صادرات نفتی ایران را به صفر رساند. او نه تنها مانع از انواع اندوخته گذاری در منبع های گازی ایران شد، بلکه با حذف معافیت‌های وارداتی و صادراتی ایران، مانع از صادرات نفت ایران از مسیر‌های قانونی شد. تحریم‌های ترامپ هم از صنایع فولاد و پتروشیمی تا هواپیمایی و کشتیرانی سرزمین را به شدت محدود کرد. همه این‌ها علتشد که ایران داخل همان چارچوب مورد نظر ترامپ یعنی «سختی حداکثری» شود. به همین علت است که این بار ما باید هشیارانه روی نقشه‌ای حرکت کنیم که مانع از اغاز این نوع عمل های ترامپ می‌شود.»

این استاد دانشگاه در ادامه او گفت: «برخی هم می‌گویند ما باید روی اقتصاد داخلی کشورمان متکی شویم و نیازی به تعامل با جهان نداریم. این نوع افکار واقعا تاریخ انقضاء قبل و بی اعتبار است. رمز پیروزی اقتصاد هر کشوری، تعامل با جهان است. درست است که بخشی از گسترش اقتصادی ما به گسترش اقتصاد داخلی، افزایش توانمندی صنعتکاران و فعالان اقتصادی مرتبط است، اما آقایانی که می‌فرمایند باید روی اقتصاد داخلی متمرکز و خود اتکا شویم باید به این سوال جواب دهند که با کدام اندوخته و اعتبار؟ اندوخته گذار خارجی در سایه تحریم چطور برای گسترش در سرزمین ما اندوخته گذاری کند و اندوخته گذار داخلی با کدام مطمعن و با کدام قیمت پول به برگشت اندوخته خود امیدوار باشد؟ درست است که من هم معتقدم نباید ترامپ هراسی کنیم ولی روی آمال و آرزو‌ها هم نمی‌توانیم تز بدهیم و نقشه ضدترامپی بکشیم. سیاست داخلی و خارجی ما و اقتصاد داخلی و خارجی ما به هم گره خورده است. نگه داری منافع ملی سرزمین ما در انزوا و با قطع ربط با جهان امکان پذیر نخواهد می بود.»