حذف یارانه پردرآمدها یکی از الزامات قانونی بودجه سال جاری است، اما سازوکار شناسایی و اجرای آن تا این مدت با ابهامات جدی روبه رو است.

مطابق قانون، دولت موظف است یارانه نقدی سه دهک بالای جامعه (دهک‌های هشتم، نهم و دهم) را قطع و از محل درآمد حاصل، کالابرگ الکترونیک به سه دهک پایین تخصیص دهد.

با ورود به نیمه دوم سال، وزارت رفاه اظهار کرده که تا بحال نزدیک به ۸ میلیون نفر از پردرآمدها یارانه آنها حذف شده اند. این مقام مسئول پافشاری دارد که روال حذف ماهانه ۱ تا ۳ میلیون نفر ادامه دارد و تا آخر سال در کل نزدیک به ۱۸ میلیون نفر از سه دهک بالای درآمدی باید از لیست یارانه‌بگیران خارج شوند. به این علت ده میلیون نفر در هفته های آینده از لیست یارانه بگیران حذف می شود.

رستمی، رئیس مرکز اطلاعات و رفاه ایرانیان، می‌گوید: «پایگاه رفاه ایرانیان از سال ۱۳۹۲ راه اندازی شده و اطلاعات خانوارها شامل دارایی، حساب‌های بانکی، گردش مالی و موقعیت اجتماعی جمع‌آوری و دهک‌بندی می‌شود. این اطلاعات بر پایه ثبت‌ها است و خوداظهاری افراد ملاک نیست.»

افرادی که به دهک‌بندی یارانه خود اعتراض دارند می‌توانند به سامانه حمایتوزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی مراجعه کنند. با این حال، تا این مدت معیار دقیق حذف یارانه‌ها با ابهامات زیاد همراه است.

درآمد ۱۰ میلیون تومان یا زیاد تر؟

در بازدید‌های تازه، تعداد بسیاری از خانوارهای با سرانه درآمد ماهانه بالای ۱۰ میلیون تومان شناسایی و یارانه آنها حذف شده است. (این رقم معادل روزانه ۳۳۳ هزار تومان است) این سرانه، هزینه اجاره مسکن را شامل نمی‌شود و بر پایه حجم خانوار محاسبه شده است. حسن نوروزی، مدیرعامل سازمان هدفمندی یارانه‌ها به تابناک حرف های است: اکنون مرز ۱۰ میلیون تومان بعد از کسر اجاره بها، شاخص حذف است.

با افزایش سرسام‌آور هزینه‌ها، تعداد بسیاری کارشناسان اعتقاد دارند این معیار قدیمی و ناکافی است. با این حال علاوه بر درآمد، دارایی‌ها، حساب‌های بانکی و خودروهای خانوار نیز ملاک حذف قرار می‌گیرند. رئیس مرکز اطلاعات و رفاه ایرانیان پافشاری کرده است که اعتراضات زیاد تر مربوط به خودروها و حساب‌های بانکی است که زیاد تر ادعا می‌شود متعلق به اقوام یا شرکت‌ها است. وی خبر داده که با همکاری بانک مرکزی، حساب‌های تجاری و شخصی از هم جدا شده‌اند.

یارانه ایرانیان خارج از سرزمین هم قطع می شود؟

یکی از مسائل مهمی که طی سال‌های تازه کمتر به آن پرداخته شده، حالت یارانه نقدی ایرانیان مقیم خارج از سرزمین است. برخی از کارشناسان اعتقاد دارند افرادی که در خارج از ایران زندگی می‌کنند، طبق معمولً در شرایط مالی بهتری قرار دارند و نباید هم چنان از یارانه نقدی منفعت‌مند باشند. مدیرعامل سازمان هدفمندی یارانه‌ها در این‌باره حرف های است: ایرانیان مقیم خارج از سرزمین هم همانند ایرانیان داخل، بر پایه شاخص‌ها بازدید خواهد شد. اگر فردی مستحق دریافت یارانه شناسایی شد، کماکان یارانه دریافت می‌کند و اگر نه، یارانه‌اش قطع می‌شود. او افزود: برخی ایرانیان بیشتر از شش ماه در خارج سکونت داشته‌اند، برخی در حال تردد می باشند. باید بازدید شود سرپرست خانوار داخل سرزمین است یا خارج، و این که فرزند به تصمیم تحصیل خارج شده یا مقیم شده است. همه این موارد باید در کنار شاخص‌های مالی سنجیده شود. به حرف های نوروزی، یک میلیون ایرانی مقیم خارج در لیست یارانه‌بگیران قرار دارند.

لزوم شفافیت و بازنگری

در حالی که نزدیک به ۶ میلیون نفر تنها در تابستان از دریافت یارانه کنار گذاشته شدند، حذف یارانه‌ها در ماه‌های آینده نیز ادامه خواهد داشت. این روال مشخص می کند که شفافیت و پاسخگویی وزارت رفاه هم چنان ناکافی است. تنها با بازنگری در معیارها و اجرای دقیق و عادلانه قانون می‌توان از اعتراضات مردم در فرآیند حذف یارانه نقدی جلوگیری کرد و سیاست یارانه‌ای را به سمت عدل اقتصادی هدایت کرد.