فکر کنید ساعتی که کارگر در کارخانه‌ای داغ یا کارگاهی پر سر و صدا می‌گذراند، با تعریق جسم و جان، تنها نزدیک به ۰.۶۶ دلار برایش به ارمغان می‌آورد، فکر بر ۱۶۹ ساعت کاری ماهانه استاندارد و میانگین ۱۲ و نیم میلیون حقوق کارگری. این رقم نه تنها کفاف هزینه‌های روزمره‌ای چون مسکن، خوراک و حمل‌ونقل را نمی‌دهد، بلکه نمادی است از شکاف عمیق بین کوششهای بی‌وقفه و بازدهی اقتصادی؛ جایی که کارمندان دولت، کارشناسان و کارگرانی در رده مدیریت پایین با میانگینی نزدیک به ۲۱ میلیون تومان – یعنی نزدیک به ۱۸۷ دلار ماهانه یا ۱.۱ دلار ساعتی – در چرخه‌ای شبیه گرفتارند.

در جامعه‌ای همانند ایران با وجود این همه توانایی و منبع های و توانمندی، این حقیقت، چون زخمی قدیمی، آدمی را به تأمل وامی‌دارد: چطور کشوری با منبع های غنی، کارگرانش را به این چنین سطحی از درآمد محدود کرده، در حالی که همسایگان و دورترها، داستان‌های متغیری از رفاه نسبی روایت می‌کنند؟ چرا با وجود این که سبد معیشت در همین سال جاری بیشتر از ۲۰۰ درصد رشد داشته و وزارت کار تدبیری نمی‌اندیشد؟

محاسبات پایه

بر پایه اطلاعات رسمی شورای عالی کار، حداقل حقوق کارگری در سال ۱۴۰۴ نزدیک به ۱۰۳.۹ میلیون ریال (۱۰.۳۹ میلیون تومان) است، در حالی که حداکثر حقوق می‌تواند تا نزدیک به ۱۵ میلیون تومان یا زیاد تر برسد. میانگین حقوق کارگری در این بازه، ۱۲.۵ میلیون تومان (۱۲۵ میلیون ریال) در نظر گرفته شده است. با نرخ دلار آزاد جاری نزدیک به ۱,۱۲۱,۰۰۰ ریال به ازای هر دلار، این مبلغ معادل ۱۲۵,۰۰۰,۰۰۰ / ۱,۱۲۱,۰۰۰ ≈ ۱۱۱.۵ دلار ماهانه است. برای درآمد ساعتی، با فکر ۱۶۹ ساعت کاری استاندارد ماهانه، ۱۱۱.۵ / ۱۶۹ ≈ ۰.۶۶ دلار در ساعت محاسبه می‌شود. (این میانگین، اعدادی بین ۱۰ تا ۲۰ میلیون تومان را پوشش می‌دهد و بهترین حالت را نزدیک به ۱۷۸ دلار – معادل ۲۰ میلیون تومان – مشخص می کند.)

قیاس‌ای با همین اطراف

حال، بیایید این داستان را با نگاهی به چند سرزمین همسایه یا دورتر بسط دهیم – عمان، آمریکا، قزاقستان – و ترکیه را به گفتن پلی بین شرق و غرب اضافه کنیم، تا تصویری آشکار‌تر از این شرایط ترسیم شود. محاسبات بر پایه میانگین حقوق کارگری ۱۲.۵ میلیون تومان (۱۱۱ دلار ماهانه) و نرخ دلار جاری انجام شده و با داده‌های معتبر جهانی قیاس می‌شود.

در عمان، کارگران ساده با حقوق ماهانه متوسط ۱۸۰۰ ریال عمانی – معادل نزدیک به ۴۶۷۵ دلار – زندگی می‌کنند. این مبلغ، با فکر ۱۶۰ ساعت کاری، ساعتی ۲۹.۲ دلار برایشان به بار می‌آورد؛ رقمی که بیشتر از ۴۴ برابر درآمد ساعتی کارگر ایرانی (۰.۶۶ دلار) است و نه تنها اجازه خرید خانه‌ای محقر یا ماشینی کارکرده را می‌دهد، بلکه فرصتی است برای بعد‌انداز و اندوخته‌گذاری، در حالی که کارگر ایرانی با همان زحمت، تنها نیمی از هزینه یک وعده غذای ساده را پوشش می‌دهد. عمان، با سیاست‌های حمایتی‌اش از نیروی کار مهاجر و بومی، این سطح درآمد را به یک استاندارد تبدیل کرده، جایی که افزایش سالانه ۳ درصدی حقوق‌ها، تورم را مهار می‌کند و امید را زنده نگه می‌دارد. در قیاس، درآمد ماهانه کارگر ایرانی تنها ۲.۴ درصد از عمان را راه اندازی می‌دهد.

قزاقستان، غول استپی آسیای مرکزی، با حقوق متوسط ماهانه ۴۴۸,۶۲۰ تنگه – نزدیک به ۹۴۱ دلار – داستانی از پیشرفت روایت می‌کند. ساعتی، این به ۵.۸۸ دلار می‌رسد؛ بیشتر از ۹ برابر ایران. کارگرانی در اغاز یا آلماتی، با این پول، نه تنها زندگی مدرنی دارند – از آپارتمان‌های شهری تا سفرهای داخلی – بلکه از مزایایی چون آموزش رایگان و مراقبت‌های بهداشتی منفعت می‌برند. این سرزمین، با اقتصاد متنوع نفت، معدن و کشاورزی، حقوق‌ها را با رشد GDP همگام کرده، و مشخص می کند چطور سیاست‌های اصلاحی می‌تواند طبقه کارگر را از حاشیه به مرکز ببرد، در روبه رو ایران که تورم مزمن، دستمزدها را تحلیل برده. درآمد ماهانه ایرانی، تنها ۱۲ درصد از قزاقستان است.

و سرانجام، ترکیه را به این موازنه اضافه کنیم؛ همسایگی که با ایران مرزهای طویل دارد و اقتصادش ترکیبی از صنعت و گردشگری است. حقوق متوسط ماهانه کارگران ۳۵,۰۰۰ لیر – نزدیک به ۹۰۹ دلار – است، که ساعتی به ۵.۶۸ دلار می‌رسد؛ بیشتر از ۸.۶ برابر ایران. در استانبول شلوغ، کارگری با این درآمد می‌تواند در محله‌ای متوسط زندگی کند، به رستوران برود و حتی بعد‌انداز کند، هرچند تورم بالا چالش‌هایی به وجود اورده است. در قیاس، درآمد ماهانه کارگر ایرانی نزدیک به ۱۲.۲ درصد از ترکیه است.

در آمریکا، حداقل حقوق فدرال ساعتی ۷.۲۵ دلار است، اما در تعداد بسیاری از ایالت‌ها تا ۲۰ دلار (همانند کالیفرنیا برای فست‌فود) پیش می‌رود و میانگین ساعتی کارگران ساده می‌تواند تا ۱۵-۳۶ دلار برسد – بیشتر از ۵۴ برابر ایران. این سطح، نه تنها رفاه سریع فراهم می‌کند، بلکه پایه‌ای برای رشد اجتماعی است.

نتیجه قیاس

درآمد ساعتی کارگران – از ۰.۶۶ دلار در ایران تا ۳۶ دلار در آمریکا – نه تنها بر کیفیت زندگی، بلکه بر امید به آینده تأثیر می‌گذارد. 

در حالی که عمان و قزاقستان با منبع های طبیعی‌شان شکوفا شده‌اند، و ترکیه با وجود مشکلاتی اما با چابکی اقتصادی پیش می‌رود، ایران در این بین، نیاز به بازنگری عمیق دارد: افزایش حقوق‌ها، مهار تورم و اندوخته‌گذاری بر توانایی‌ها، تا کارگرانش نه تنها زنده بمانند، بلکه زندگی کنند. این داستان، آخر ندارد؛ اما آغازش، با آگاهی از این نابرابری‌ها امکان پذیر.