رشد دیدنی کشف دستگاه‌های استخراج غیرمجاز رمزارز در سرزمین، زنگ خطر تازه‌ای برای صنعت برق به صدا درآورده است؛ آماری که مشخص می کند تنها در پنج‌ماهه نخست امسال بیشتر از ۱۷ هزار و ۵۰۰ دستگاه جمع‌آوری شده و نسبت به سال قبل پنج برابر افزایش یافته است. کارشناسان هشدار خواهند داد ادامه این روال می‌تواند پایداری شبکه برق را به خطر انداخته و هزینه‌های سنگینی بر دوش اقتصاد انرژی سرزمین تحمیل کند.

استخراج غیرمجاز رمزارز به علت مصرف بالای انرژی، تاثییر مستقیمی بر پایداری شبکه برق و وقوع خاموشی‌ها دارد. بر پایه محاسبات صورت گرفته مصرف برق هر دستگاه ماینر معادل ۱۰ واحد مسکونی است؛ موضوعی که در شرایط اوج بار تابستانی، تهدیدی جدی برای تامین برق پایدار محسوب می‌شود.

برق مصرفی این مراکز با نرخ‌های به‌روز محاسبه شده و از متخلفان دریافت می‌شود، اما هزینه‌های جبران این خسارت تنها به پرداخت جریمه محدود نمی‌شود؛ چرا که فعالیت این مراکز می‌تواند تبدیل اختلال در شبکه، افزایش هزینه‌های تامین برق و حتی ابراز حوادثی همانند آتش‌سوزی شود. در هفته قبل نیز چندین حادثه ناشی از فعالیت این مراکز گزارش شده که بخشی از آن به علت منفعت گیری غیراستاندارد از تجهیزات برقی و سرمایشی بوده است.

هرمزگان، بوشهر و خوزستان در صدر استان‌های دارای بیشترین مراکز غیرمجاز

آمارها مشخص می کند که هرمزگان، بوشهر و خوزستان در صدر استان‌های دارای بیشترین مراکز غیرمجاز استخراج قرار دارند؛ استانی‌هایی که به علت سهولت ورود دستگاه‌های قاچاق و شرایط شبکه برق، مقصد فعالیت گسترده ماینرها شده‌اند.

صنعت برق برای مقابله با این اتفاق از داده‌های شبکه برق، گزارش‌های مردمی، همکاری پلیس و نهادهای امنیتی منفعت گیری می‌کند و دستگاه‌های کشف‌شده علاوه بر توقیف، به مراجع قضایی تحویل داده خواهد شد. در صورت تکرار تخلف، انشعاب برق متخلفان نیز برچیده خواهد شد.

از نظر دیگر، پیشنهادی به مجلس اراعه داده شده که بر پایه آن، برای برخی متخلفان علاوه بر جریمه نقدی، مجازات حبس و محرومیت از خدمات اجتماعی نیز در نظر گرفته شود؛ کاری که در صورت تصویب می‌تواند سطح بازدارندگی را افزایش دهد.

افزایش پاداش گزارش مردمی به ۲۰۰ میلیون تومان

در راستای تحکیم نظارت اجتماعی، سقف پاداش گزارش‌دهی ماینرهای غیرمجاز از ۵۰ میلیون تومان به ۲۰۰ میلیون تومان افزایش یافته است. شهروندان می‌توانند از طریق سامانه پیامکی ۳۰۰۰۵۱۲۱ آدرس مراکز مشکوک را ارسال کنند و به ازای معارفه هر دستگاه ماینر یک میلیون تومان دریافت کنند. تا بحال بیشتر از ۶ میلیارد تومان پاداش به گزارش‌دهندگان پرداخت شده است.

محدودیت‌های قانونی برای ماینرهای مجاز

اگرچه استخراج رمزارز در سرزمین ممنوع نیست، اما مطابق دستورالعمل وزارت نیرو، فعالیت مزارع مجاز نیز تنها در شهرک‌های صنعتی، نواحی صنعتی و مناطق اختصاصی اقتصادی مقدور است و این مراکز در بازه ۱۵ خرداد تا ۱۵ مهر به علت اوج بار شبکه، اجازه فعالیت ندارند. این چنین مطابق ابلاغیه تازه توانیر، حتی در دیگر ایام سال نیز مزارع مجاز تنها در ساعات نیمه‌شب امکان منفعت گیری از برق را دارند.

مصطفی رجبی مشهدی، مدیرعامل توانیر، با اشاره به مصوبه وزیر نیرو درمورد «دستورالعمل مقررات تامین برق مراکز مجاز» پافشاری کرده که تا آخر شهریور ۱۴۰۴ محدودیت‌های سختگیرانه‌ای برای فعالیت مزارع استخراج اعمال خواهد شد تا برتری تامین برق مشترکان خانگی و صنعتی نگه داری شود.

با دقت به رشد دیدنی کشفیات ماینرهای غیرمجاز و سختی فزاینده بر شبکه برق، به نظر می‌رسد الزام بازنگری در قوانین بازدارنده و تشدید نظارت‌ها بیشتر از هر زمان فرد دیگر حس می‌شود. از یک‌سو، افزایش سقف پاداش گزارش‌دهندگان و همکاری نهادهای امنیتی می‌تواند نقش مهمی در شناسایی مراکز غیرمجاز داشته باشد و از نظر دیگر، تدوین سیاست‌های نیرومندتر در حوزه اقتصاد برق و ساماندهی فعالیت مزارع مجاز می‌تواند به نگه داری پایداری شبکه و افت هزینه‌های انرژی پشتیبانی کند. آینده مدیریت برق سرزمین، در گروی ترکیب عمل های نظارتی، شراکت مردمی و اصلاحات ساختاری خواهد می بود.