رائد فریدزاده که کمتر از یک سال است بر مسند ریاست سازمان سینمایی نشسته، همزمان با هفته دولت به همراه مسعود نجفی – مدیر کل روابط عمومی سازمان سینمایی– به خبرگزاری ایسنا آمد و در این دیدار مختصر پاسخگوی چند سوال درمورد برخی مسائل روز سینما همچون انتخاب فیلم برای اسکار و جشنواره جهانی فیلم فجر شد.

نقش خانه سینما و دولت در معارفه فیلم به اسکار چیست؟

او درمورد ابراز برخی حاشیه‌ها حوالی انتخاب نماینده سینمای ایران برای معارفه به آکادمی اسکار و نقش خانه سینما و سازمان سینمایی در این پروسه  ابتدا به جایگاه بنیاد سینمایی فارابی در این روال اشاره و اظهار کرد: در هر کشوری طبق معمولً یک نهاد ملی سینمایی، متولی معارفه فیلم از طرف آن سرزمین به آکادمی است و کارکرد آن هم زیاد تر نظارت بر حُسن اجرای قوانین اسکار است. این مسیر بر پایه قواعدی بین‌المللی جستوجو می‌شود و در این فرایند افرادی به گفتن اعضای کمیته معارفه می‌ شوند که سابقه کاری آن‌ها از طرف آکادمی بازدید می‌شود تا برایشان محرز شود که حتماً در زمره فعالان صنعت سینما می باشند. برای قبول اعضای کمیته، مواردی که طبق معمولً از سوی آکادمی با شک و شبهه بازدید شده، اساتید دانشگاه در حوزه سینما می باشند که جنبه آکادمیک فعالیت آن‌ها پررنگ‌تر است در حالی که در کمیته انتخاب فیلم برای اسکار، فعالیت در صنعت سینما شرطی الزامی است.

این چنین مطابق قواعد آکادمی، هر فرد زیاد تر از پنج سال متوالی نمی‌تواند عضو کمیته انتخاب باشد و دوره قبل که خود من دیگر امکان عضویت نداشتم، آقای زین‌العابدین (مدیرعامل زمان بنیاد سینمایی فارابی) به گفتن دبیر کمیته فعالیت کردند.

وی با اشاره به قاعده اکران تجاری فیلم به زمان حداقل هفت روز در سرزمین مبدأ به گفتن یکی از ملاک‌های بازدید او گفت: در ادوار قبل سامانه سمفا (سامانه مدیریت و فروش اکران) به گفتن مرجع قبول اکران تجاری به آکادمی معارفه شد و امسال با همکاری دوستان، این سامانه دو زبانه شده تا امکان رصد راحت‌تر شود. همه این‌ها کارهایی است که در یک فرایند اداری صورت می‌گیرد و از سال های دور تا به امروز با شراکت خانه سینما انجام شده است.

فریدزاده با اصرار براینکه نمایندگان صنوف سینمایی بهترین افراد برای بازدید فیلم‌ها می باشند تا تصمیم‌گیری شود که چه فیلمی می‌تواند نماینده سینمای ایران در اسکار باشد، در ادامه گفت: یقیناً مقدار حساسیت در این عرصه در سرزمین ما بیشتر از دیگر کشورهاست چون به طور عمومی چند مؤلفه همانند داشتن پخش‌کننده جهانی، اکران بین‌المللی، سرشناس بودن سازنده فیلم و مقدار تبلیغات و نقدهای اثرگذار اهمیت اختصاصی‌ای دارند. این عوامل، انتخاب فیلم را در تعداد بسیاری از کشورهای دنیا به شکل حرفه‌ای پیش‌ می‌برند و به طور طبیعی افرادی که توانایی وجود در عرصه‌های بین‌المللی را دارند و آن فضا را می شناسند، بهتر می‌توانند در این عرصه پشتیبانی کنند.  

نظر تدوین یک دستورالعمل برای انتخاب فیلم/ متولی معارفه فیلم به اسکار خانه سینما می‌شود؟

رئیس سازمان سینمایی این چنین افزود: در جلسه مشترکی که با فارابی و خانه سینما داشتیم، نظر دادم که احتمالا بهتر است برای دوره‌های سپس، فرایندی که در این سال‌ها طی شده مدون و بر پایه آن یک دستورالعمل مشترکی تهیه شود تا اعضای کمیته از لحاظ حقوقی بتوانند در این فرایند وجود داشته باشند و به گفتن مثال نماینده کانون کارگردانان، صنف تهیه‌کنندگان یا فیلمنامه‌نویسان و دیگر صنوف مرتبط در کمیته وجود داشته باشد که در آن صورت اعضاء با ساختار معینی می‌توانند در این عرصه فعالیت کنند.

وی درمورد این که آیا تهیه دستورالعمل‌ در سال‌های آینده به سمتی می‌رود که مسئولیت معارفه فیلم به خانه سینما واگذار شود؟ گفت:  آنچه از طرف فارابی انجام می‌شود طی کردن مرحله های اداری و نظارت بر اجرای قواعد و مقررات است و این چنین نهادی است که مورد قبول آکادمی است و طی سالیان متمادی فعالیت داشته؛ اگر قرار باشد این مسئولیت به خانه سینما منتقل شود باید یک روال اداری در ربط با آکادمی صورت گیرد اما فکر نمی‌کنم این که ایمیل نهایی را برای معارفه فیلم چه فردی می‌زند، اهمیت چندانی داشته باشد چون انتخاب فیلم با شراکت صنوف سینمایی انجام می‌شود و مهم همین است که این فرایند چطور با شراکت صنف و نهادهای سینمایی اتفاق بیفتد تا درست‌ترین گزینه به گفتن نماینده معارفه شود.

فریدزاده درمورد این که با دقت به سابقه برخوردهای سیاسی سال‌های تازه با سینمای ایران در رویدادهای بین‌المللی، آیا معارفه نماینده سینمای ایران به اسکار از طرف یک نهاد دولتی قضیه‌ساز نخواهد می بود؟ او گفت:  نهاد مورد قبول آکادمی و جایی که مسئولیت معارفه فیلم را بر مسئولیت دارد بنیاد سینمایی فارابی است، برای آکادمی هم مهم این است که روال انتخاب را با شراکت اعضای صنف و فعالان صنعت سینما پیش برده شود. یقیناً باید تلاش کنیم تا این فضای تحریمی با او مباحثه باز شود که این هم به خانواده بزرگ سینما برمی‌گردد. با این حال درمورد برخوردهای سیاسی با تولیدات داخلی سینمای ایران، حقیقت این است که جشنواره‌های خارجی اگرچه به طور رسمی نوع نگاه و بازخورد خود را نسبت به فیلم‌های ایرانی اظهار نکرده‌اند اما در عمل نتایج و برخوردها را می‌توان به وضوح مشاهده کرد.  

تا این مدت جلسه کمیته انتخاب فیلم برای اسکار برگزار نشده است

او در جواب به این که خبرهای غیررسمی از اغاز فعالیت کمیته انتخاب فیلم در ایران می‌گویند، اکنون این کمیته در چه شرایطی است؟ او گفت:  تا جایی که من خبر دارم تا این مدت جلسه راه اندازی نشده است. قطعا از طریق همکاران در این خصوص خبر رسانی خواهد شد. خانه سینما افرادی را معارفه کرده و اسامی اعضاء پیشنهادی به آکادمی اظهار شده که بعد از قبول، فعالیت کمیته اغاز خواهد شد تا پیش از زمان مقرر (اول اکتبر، نهم مهرماه) نماینده سینمای ایران معارفه شود.

فریدزاده درمورد این که در روزهای قبل خبرهایی درمورد وجود اختلاف‌نظر بین مدیران دولتی سینما و نمایندگان صنوف سینمایی برای روال انتخاب فیلم شنیده شده و حتی این شائبه به وجود آمده که سازمان سینمایی تمایل به انتخاب یک فیلم خاص دارد، فرمود:  حقیقت امر این است که سال‌های قبل از درون همین کمیته و همین ساختار فیلم‌هایی همچون «زیر درختان زیتون»، «بچه های آسمان»، «فروشنده» و «جدایی نادر از سیمین»  به اسکار معارفه شدند و فقط در دو مقطع است که مشکل به وجود آمد؛ یکی در وقتی که فیلم از طرف صنف معارفه شد و به علت نبوده است فرایند حرفه‌ای برای فیلم مشکلاتی به وجود آمد و دیگر هم در دورانی می بود که سازمان سینمایی بدون طی کردن پروسه‌های مورد قبول داوران آکادمی، فیلمی را به انتخاب خودش معارفه کرد که آن فیلم بدون طی این فرایند آکادمی رد شد. در این سال‌هایی که من وجود داشتم (در جایگاه معاون بین‌الملل فارابی) بعضی اوقات پیش آمده که نظرم نسبت به یک فیلم دیگر از لحاظ حرفه‌ای مثبت بوده ولی اعضاء کمیته نظر فرد دیگر داشتند و من علی‌رغم این که می‌دانستم به طور حرفه‌ای فیلم دیگر لیاقت بیشتری داشته اما در نهایت رأی اعضای کمیته گزینه نهایی معارفه شده است.

او گفت:‌ این را هم نباید فراموش کنیم که ما در رابطه افرادی سخن بگویید می‌کنیم که در نهایت باید پای برگه انتخاب فیلم را امضا کنند و نمی‌توان آن‌ها را ناچار به انجام کاری کرد که ناموافق نظرشان باشد. بنیاد سینمایی فارابی در طی این سال‌ها توانسته جایگاه سینمای ایران را در اسکار نگه داری کند و این کار مقداری نیست. اگر این بنیاد بی‌طرفانه برخورد نمی‌کرد و به جستوجو تحمیل رأی خود می بود، یقین باشید که این فرایند سال‌ها قبل متوقف می شد. این مطمعن و این جایگاه در یک فرایند بین‌المللی و در یک آمد و شد نگه داری شده که با زحمات و ممارست سالیان مدیران قبلی و همکاران سینمایی محقق شده و همچون یک میراث ملی برای سینمای ماست اما متاسفانه بعضی اوقات با کج فهمی‌ها این میراث را به خطر می‌اندازیم.

فریدزاده در قسمت فرد دیگر از این او مباحثه توضیحاتی را هم درمورد جشنواره جهانی فجر اراعه کرد که فعلاً بجز نام دبیر (روح‌الله حسینی) و تاریخ برگزاری آن (اغاز آذر ۱۴۰۴) اطلاعات مهم فرد دیگر از آن انتشار نشده است.

دلایل تحول زمان جشنواره جهانی فجر

او در این عرصه فرمود: جشنواره جهانی فجر جزو جشنواره‌های رقابتی برتر و مورد قبول فیاپف (فدراسیون بین‌المللی انجمن تهیه‌کنندگان فیلم) است که باید تلاش کنیم این دستاورد و جایگاه را که در دوره‌های قبل به دست آمده، نگه داری کنیم. وجود در این عرصه بین‌المللی قواعدی دارد که باید ضوابط آن اجرا شود و به همین علت برای ادامه برگزاری جشنواره جهانی (مجزا از قسمت ملی جشنواره فجر) با وجود همه اتفاق‌های رخ داده، قسمت بین‌الملل در این سال‌ها فعال بوده است. اما درمورد زمان باید مذاکراتی انجام می‌شد چون تاریخی که قبلاً جشنواره جهانی در آن برگزار می‌شد (اغاز خرداد) دقیقا چند روز بعد از جشنواره فیلم کن می بود و با دقت به خستگی حاضران در این اتفاقات و نزدیکی به جشنواره فیلم شانگهای، تقریباً با یک زمان مُرده روبه رو می‌شدیم به این علت مذاکراتی برای تحول این تاریخ صورت گرفت و قرار بر این شد که جشنواره جهانی فجر آخرین جشنواره‌ سال میلادی در تقویم سینمایی باشد؛ یعنی سال میلادی جشنواره‌ها از این بعد با جشنواره فیلم برلین اغاز می‌شود و با جشنواره جهانی فجر به آخر می‌رسد. یقیناً پیش از جشنواره جهانی فجر با فاصله زیاد کم، جشنواره فیلم دوحه و یک روز سپس هم جشنواره دریای سرخ برگزار می‌شود ولی آن‌ها در فیاپف ثبت نیستند و الزامی می بود تاریخی توافق شود تا نسبت به جشنواره‌های قبول شده در فیاپف زمان‌بندی و فاصله مناسبی داشته باشد.

او همین طور گفت: عمل های مرتبط با جشنوارۀ امسال از زمان‌ها قبل با آماده‌سازی برای راه اندازی دبیرخانه اغاز شده می بود ولی خبر‌رسانی و انجام برخی امور به علت جنگ تحمیلی ۱۲ روزه به تعویق افتاد. بنابر شرایط حاضر، امسال بازه وقتی دریافت آثار را گسترده تر شده و آثاری که پیش‌تر ثبت نام‌شده بودند در این دوره نیز برسی خواهد شد.  

جشنواره جهانی فجر به خارج از تهران می‌رود؟

رئیس سازمان سینمایی درمورد محل برگزاری جشنواره نیز او گفت:  در تهران یکی دو مکان نظر شده و در حال بازدید هستیم اما در کنار آن، امکان برگزاری جشنواره در شهری غیر از تهران را نیز در دست بازدید داریم که یقیناً جابجایی شهر باید با هماهنگی باشد.

تلاش کردیم زیست سینما به شرایط طبیعی برگردد

رائد فریدزاده در آخر این او مباحثه در جواب به این که در این زمان زمان نزدیک به یک سال که ریاست سازمان سینمایی را برعهده داشته، کدام کار انجام شدۀ خود را نزدیک می‌داند، او گفت:   یقیناً من یک شخص هستم در حالی که در رابطه یک سازمان منسجم سخن بگویید می‌کنیم و این لطف خدا بوده که همه همکارانم در سازمان سینمایی با نیت و باور اشکار و به طور حرفه ای برای حوزه فرهنگ و هنر این سرزمین بخصوص سینما و افتخار آن تلاش می‌کنند هرچند برخی از آن‌ها مورد هجمه‌های غیرحرفه‌ای و ناعادلانه قرار می‌گیرند. با این حال اگر بخواهم فقط به یک مورد در این زمان کمتر از یک سال اشاره کنم، باید این را بگویم که تلاش ما بر این بوده تا در حوزه‌های تشکیل، توزیع و حمایتشفافیت اشکار و معینی داشته باشیم و تلاش کنیم زیست سینما را مقداری به حالت طبیعی خود بازگردانیم. فکر می‌کنم همکارانم در این حوزه موفق بودند یقیناً به این معنی نیست که در حالت مساعد هستیم اما قدم‌های اولیه برداشته شده تا زیست بوم سینما شفاف بتواند به شکل طبیعی فعالیت کند.

فریدزاده و نجفی بعد از وجود در ایسنا با مدیرعامل تازه این خبرگزاری (محمدعلی نادعلی‌زاده) دیدار و او مباحثه کردند.