هوش مصنوعی در چند سال اخیر توسعه شگرفی را تجربه کرده و حالا برای تصمیم سازی‌های مهم در کنار شما هستند تا از آنها برای ارزیابی شرایط و یا کسب اطلاعات جامع و طبقه‌بندی شده استفاده کنید. مانند استفاده از هوش مصنوعی در انتخاب رشته و مشاوره تحصیلی که می‌تواند ابزار سودمندی برای جمع آوری اطلاعات دسته‌بندی شده باشد.

ربات ‌های مشاوره تحصیلی زمانی سودمند هستند که به عنوان یک ابزار اطلاع رسانی و هدف‌گذاری استفاده شوند. اما اعتماد کامل بر داده‌های هوش مصنوعی بدون تحلیل نتایج خطرناک است. زیرا هوش مصنوعی صرفاً براساس داده‌های آماری و بدون در نظر گرفتن علایق، استعدادها، سلایق و یا شرایط شخصی و خانوادگی انتخاب رشته می‌کند. استاد داود یاوری کارشناس تحصیلی و مشاوره کنکور از گروه یاوران دانش ماجرای استفاده از هوش مصنوعی در انتخاب رشته و در کل مشاوره تحصیلی را یک فرصت می‌داند تا از آن برای دسته‌بندی اطلاعات استفاده کنید. بگذارید اندکی بیشتر درباره استفاده از هوش مصنوعی در انتخاب رشته صحبت کنیم.

هوش مصنوعی فرصتی برای دسته‌بندی اطلاعات پراکنده

هوش مصنوعی یک ابزار است و اگر درست استفاده شود، قطعاً منافع قابل توجه به همراه دارد. اما مشکل زمانی ایجاد می‌شود که از ابزارها به درستی و در جای مناسب استفاده نکنید. مانند زمانی که اعتماد کامل بر نتایج هوش مصنوعی برای مشاوره تحصیلی دارید. در این صورت قرار است آینده تحصیلی خود را در اختیار رباتی قرار دهید که هیچ بازخورد کاملی از وضعیت روحی و شرایط استعدادی و علایق شما ندارد.

بدون تردید استفاده از هوش مصنوعی برای دسته‌بندی اطلاعات در مرحله انتخاب رشته سودمند است. زیرا یک ربات با نگاه تیزبین قرار است تمام کد رشته‌ها در تمام دانشگاه‌ها را بررسی کرده و اطلاعات جامع از شرایط با احتمال قبولی بالا را ارائه دهد. برای درک این موضوع بهتر است ابتدا از مزایای استفاده هوش مصنوعی در مشاوره تحصیلی صحبت کنیم.

مزایای استفاده از هوش مصنوعی در انتخاب رشته

در لحظه انتخاب رشته با چند چالش جدی روبرو هستید. چالش‌هایی از قبیل تعداد کد رشته‌های زیاد و یا شرایط مختلف پذیرش در دانشگاه‌های گوناگون و حتی جایگاه رتبه تا تحلیل شانس قبولی هر رتبه برای هر نوع رشته که کار ساده‌ای نیست. چون باید بررسی کنید که شانس رتبه شما برای قبولی در کدام رشته صفر درصد و در کدام رشته‌ها صددرصد و در کدام رشته‌ها حدودی است. در این میان قرار است چگونه جدول انتخاب رشته خود را از رشته‌ها با ارزش بالا تا ارزش پایین فهرست کنید. تمام این کارها باید در انتخاب رشته برای کنکور انجام شود. در این صورت است که مزایای هوش مصنوعی در مشاوره تحصیلی نمایان است.

تحلیل دقیق داده‌های فردی

هوش مصنوعی این قابلیت را دارد که داده‌های شخصی و انحصاری هر دانش‌آموز از قبیل نمرات، سوابق تحصیلی و حتی شرایط بازار کار رشته‌های مورد نظر دانش‌آموز را تحلیل کند و انتخاب رشته جامع براساس پتانسیل قبولی کد رشته‌های مختلف را ارائه دهد. البته در ابزارهای انتخاب رشته از طریق هوش مصنوعی آیتم‌هایی برای انتخاب علاقمندی‌ها و یا تیپ شخصیتی نیز پیش بینی شده است. اما توانایی هوش مصنوعی در تحلیل این نوع اطلاعات انسان محور هنوز کامل نیست.

بررسی جامع تمام کد رشته‌ها در دفترچه انتخاب رشته سازمان سنجش

بدون تردید بررسی دقیق دفترچه انتخاب رشته سازمان سنجش در فرصت کوتاه انتخاب رشته پس از اعلام کارنامه‌ها بسیار سخت و حتی گیج کننده است. خصوصاً که هر سال با تغییرات در قوانین، ظرفیت پذیرش‌ها، کم و زیاد شدن کد رشته‌ها و یا تعریف رشته‌های جدید دانشگاهی روبرو هستیم. اما می‌توانیم از هوش مصنوعی برای تحلیل جامع تمام کد رشته‌ها براساس قوانین دفترچه انتخاب رشته سازمان سنجش استفاده کنیم.

معرفی رشته‌ها با پتانسیل قبولی بالا

بررسی پتانسیل قبولی در هر کد رشته از جمله چالش‌های جدی دانش‌آموزان است. هر دانش‌آموز پس از دریافت کارنامه از تراز و رتبه نهایی خود مطلع شده و حالا باید ببینید که رتبه او برای قبولی در چه رشته‌ها و دانشگاه‌هایی مناسب است. از طرفی باید بررسی کنید که در کدام شهرها می‌تواند رشته ایده‌آل خود را قبول شود. هوش مصنوعی برای بررسی پتانسیل قبولی در کد رشته‌های مختلف با توجه به رتبه کنکوری مفید است. هر چند این اطلاعات را با توجه به داده‌های سال قبل استخراج می‌کند.

تاثیر در کاهش خطای انسانی

احتمال رخداد خطای انسانی در مسیر انتخاب رشته امر بعیدی نیست که قطعاً باعث چالش‌های جدی خواهد شد. به ‌کارگیری ربات ‌های مشاوره تحصیلی برای کاهش خطای انسانی در مسیر انتخاب رشته سودمند است. اما برای تصمیم‌گیری براساس معیارهای انسانی چندان توانمند نیست.

چالش‌های استفاده از هوش مصنوعی در انتخاب رشته

هوش مصنوعی می‌تواند برای یکدست کردن داده‌ها و بررسی پتانسیل قبولی در کد رشته‌های مختلف مفید باشد. اما در نهایت یک ابزار اطلاعات محور است و داده‌های خود را براساس همین اطلاعات دسته‌بندی می‌کند. لذا باید نتیجه کار هوش مصنوعی را به عنوان یک اطلاعات دسته‌بندی شده در نظر بگیریم. قاعدتاً علاقه ندارید تا مسیر زندگی خود را از طریق اطلاعات خام یک کامپیوتر انتخاب کنید. بهتر است از چالش‌ها و محدودیت‌های استفاده از هوش مصنوعی به عنوان ابزار مشاوره تحصیلی صحبت کنیم. چالش‌هایی مانند:

هوش مصنوعی برای درک عمیق از احساسات، علایق و انگیزه دانش‌آموز ناتوان است.

اولین محدودیت هوش مصنوعی عدم درک احساسات انسانی است. هر چند در ربات‌های هوش مصنوعی آیتم علاقه‌مندی ذکر شده، اما در نهایت چگونه می‌توان کل احساسات، علایق، استعدادها و انگیزه هر دانش آموز را در یک آیتم خلاصه کرد؟ از طرفی ممکن است دانش آموز در شناسایی استعدادها و یا علایق خود ناتوان باشد. در این صورت اطلاعات غلطی به هوش مصنوعی داده می‌شود و تکرار این مورد سبب افت تحصیلی در دانش آموزان میشود. افت تحصیلی علل مختلفی دارد که و به موارد زیادی وابسته است که باید با شناخت عوامل افت تحصیلی، از آن جلوگیری کنیم.

برای انتخاب رشته دانش آموزان سردرگم ناتوان است

دانش‌آموزی که موفق به کسب رتبه عالی شده، دیگر چه چالشی برای انتخاب رشته دارد؟ از طرفی دانش‌آموزان ضعیف نیز با چالشی روبرو نیستند. چالش برای دانش‌آموزی است که انتظار رتبه خوبی دارد، اما با کارنامه‌ای متوسط و دور از انتظار روبرو شده است. این دانش‌آموزان برای انتخاب رشته سردرگم می‌شوند. چون باید سراغ رشته‌هایی بروند که از قبل دیدگاه جامعی نسبت به آنها ندارند و نمی‌دانند که آیا به چنین رشته‌هایی علاقه‌مند هستند و یا استعداد ادامه تحصیل در آن رشته‌ها را دارند؟ ربات‌های مشاوره تحصیلی نمی‌توانند به چنین دانش‌آموزانی کمک کنند.

برای تحلیل شرایط خاص، ناتوان و بدون انعطاف پذیری هستند

هر دانش آموز دارای شرایط خاص خودش است. شرایطی که برای دیگر دانش‌آموزان به شکل‌های متفاوتی ظاهر می‌شود. مثلاً ممکن است ادامه تحصیل در شهر زادگاه خود را بپسندید و در عین حال از بعد فاصله تا شهر محل زندگی خود نگران شوید. ممکن است شرایط خانوادگی شما در حال تغییر است و یا به علت وجود اقوامی در برخی شهرها فرصت ادامه تحصیل راه دور را دارید. حتی ممکن است به تحصیل در چندین نوع رشته علاقه‌مند باشید و یا رتبه‌ی شما مناسب قبولی در رشته مورد نظر شما نباشد. اگر بخواهیم لیست کنیم، صدها و شاید هزاران مورد از شرایط خاص وجود دارد که هوش مصنوعی در تحلیل تک تک آنها ناتوان است.

وابستگی به الگوریتم‌ها

هوش مصنوعی براساس الگوریتم‌های تعریف شده مسیر انتخاب رشته و در کل مشاوره تحصیلی را تدارک می‌بینند. اما اگر خود الگوریتم غلط، ناقص و یا جانب‌دارانه باشد چه اتفاقی می‌افتد؟ به هر حال همین الگوریتم را انسان‌ها در مرحله برنامه نویسی ربات‌ های مشاوره تحصیلی نوشته‌اند و ممکن است یک الگوریتم جانب‌دارانه را تهیه کرده باشند. به عنوان مثال این احتمال وجود دارد که برنامه نویسی ربات از نظر شخصی خود برای طراحی الگوریتم مشاوره تحصیلی و انتخاب رشته استفاده کرده باشد. قاعدتاً داده‌های هوش مصنوعی ممکن است یک جانبه و در کل سمت و سویی خاص را در پیش بگیرند. این وابستگی به الگوریتم ها از معایب هوش مصنوعی در مشاوره تحصیلی است که نتایج یکسان برای شرایط مختلف ارائه میکند.

توانایی تحلیل جنبه‌های فرهنگی و انسانی را ندارند

انتخاب رشته می‌تواند ماجرایی کاملاً پیچیده باشد و حتی با جنبه‌های فرهنگی و انسانی گره بخورد. همه‌ی رشته‌های دانشگاهی عالی هستند و جامعه به همه‌ی این رشته‌ها نیاز دارد. اما همه‌ی دانش آموزان و یا والدین آنها تحصیل در هر نوع رشته را نمی‌پسندند. ربات‌های مشاوره تحصیلی این جریان‌های فرهنگی و یا رویکردهای سلیقه‌ای را تحلیل نمی‌کنند.

برای اولویت‌بندی کد رشته‌ها مناسب نیست

اولویت‌بندی کد رشته‌ها گام پایانی و البته مهمترین مرحله انتخاب رشته است. اگرچه شما می‌توانید ۱۵۰ کد رشته را انتخاب کنید، اما در نهایت قرار است فقط یکی از آنها را قبول شوید و آن رشته بالاترین انتخابی است که شرایط قبولی آن را دارید. حالا اگر اولویت‌بندی در ترتیب کد رشته‌ها را جدی نگیرید، احتمال دارد رشته‌ای نامناسب را قبول شوید، مادامیکه پتانسیل قبولی در رشته‌ای بهتر را دارید. هوش مصنوعی برای مشاوره تحصیلی توان کافی اولویت‌بندی کد رشته‌ها براساس پتانسیل قبولی، علاقه‌مندی‌ها، شرایط خاص و در کل استعداد و خواسته‌های دانش‌آموز را ندارد. عدم توانایی در اولویت بندی از مهمترین نکات معایب هوش مصنوعی در انتخاب رشته است.

چگونه از هوش مصنوعی برای انتخاب رشته استفاده کنید؟

هوش مصنوعی یک ابزار است و هر ابزاری می‌تواند سودمند باشد. در انتخاب رشته و مشاوره تحصیلی می‌توانید از این ابزار استفاده کنید، اما قرار نیست تا تمام تصمیم‌های خود را بر پایه داده‌های آماری هوش مصنوعی بگذارید. هوش مصنوعی فهرست مقدماتی از کد رشته‌ها در انتخاب رشته را برای شما تهیه می‌کند. هرگز فهرست هوش مصنوعی را به عنوان پایان کار انتخاب رشته قرار ندهید؛ بلکه باید آگاهانه از این ابزار برای تحلیل و تصمیم‌سازی استفاده کنید. اگر قصد استفاده از هوش مصنوعی و ربات ‌های مشاوره تحصیلی دارید، باید:

• رتبه و تراز کنکور را کاملاً شفاف برای او معین کنید.
• علایق شخصی خودتان را تعیین نمایید.
• تیپ شخصیتی خودتان در هوش مصنوعی را معین کنید.
• اطلاعات کامل و شفاف از سوابق تحصیلی را ارائه دهید.
• درباره اهداف شغلی، آرزوها و برنامه‌های آینده تحصیلی خودتان در سامانه وارد کنید.

هوش مصنوعی و در کل ربات‌های مشاوره تحصیلی از داده‌های شما برای تهیه یک فهرست کد رشته‌ها استفاده می‌کنند. خروجی هوش مصنوعی صرفاً فهرستی از رشته‌ها براساس اطلاعات پایه است. اما هنوز راه درازی برای تحلیل شخصیتی، شرایط فرهنگی، نیازها و چالش‌ها و حتی علایق و محدودیت‌های شما دارد. ولی اطلاعات هوش مصنوعی به چه کار می‌آیند؟

هوش مصنوعی چه نوع اطلاعاتی را در اختیار ما قرار می‌دهد؟

اطلاعات دسته‌بندی شده هوش مصنوعی برای بررسی دقیق و انتخاب رشته با توجه به جزئیات سودمند است. اما این اطلاعات چه هستند؟

• شانس قبولی شما برای پذیرش در رشته‌های مختلف دانشگاهی را تخمین می‌زند.
• رشته‌های دانشگاهی متناسب با تیپ شخصیتی و علاقمندی شما را پیشنهاد می‌کند.
• درباره بازار کار و آینده شغلی رشته‌های مختلف اطلاعات کافی در اختیار شما قرار می‌دهد.

این اطلاعات مفید اما خام هستند و در گام پایانی باید از آنها برای دسته‌بندی کد رشته‌ها در اولویت‌بندی کمک بگیرید. در هر حال اطلاعات نهایی نیستند؛ اما می‌توانند در نهایی شدن تصمیم شما نقش داشته باشند.

آیا تصمیم‌گیری بر پایه اطلاعات سال‌های قبل سودمند است؟

مهمترین چالشی که باعث می‌شود تا بر توانمندی هوش مصنوعی برای مشاوره تحصیلی اعتماد نکنید، عدم آگاهی از سال جاری است. هوش مصنوعی برای مشاوره و در کل انتخاب رشته به اطلاعات نیاز دارد و جدیدترین داده‌ها نیز مربوط به آمار قبولی کنکور سال پیش است. اما همه می‌دانیم که در طول یک سال گذشته شرایط به کلی تغییر کرده و حتی با رشته‌های جدید، قوانین متفاوت، تعداد شرکت‌کنندگان متغیر و ظرفیت‌های پذیرش متنوع روبرو هستید. از طرفی ممکن است سلیقه و در کل جهت‌گیری دانش‌آموزان در سال جاری تغییر کند. استفاده از هوش مصنوعی در انتخاب رشته مانند آن است که با داده‌های قدیمی یک سال قبل می‌خواهید سرنوشت امروز خود را تعیین نمایید. این در حالی است که حالا با تغییرات کاملاً تاثیرگذار رو در رو هستید.

توصیه نهایی برای استفاده از هوش مصنوعی در انتخاب رشته

استاد یاوری کارشناس تحصیلی و مشاوره کنکور از یاوران دانشاستفاده از هوش مصنوعی در انتخاب رشته را یک فرصت برای جمع آوری اطلاعات مفید در نظر می‌گیرد. قرار نیست تا در مقابل این ابزار حالت دفاعی داشته باشیم، بلکه باید هنر استفاده از این ابزار را یاد بگیریم. هیچ ابزاری به تنهایی کاری انجام نمی‌دهد؛ بلکه قرار است تا برای استفاده انسان کارایی داشته باشند.

ربات ‌های مشاوره تحصیلی برای دسته‌بندی اطلاعات و داده‌های مختلف کارایی دارند. حالا این شما هستید که باید از این داده‌ها برای تحلیل انتخاب رشته و اولویت‌بندی استفاده کنید. فرض را بر این بگذارید که هوش مصنوعی به شما می‌گوید تا شانس قبولی در کدام رشته‌ها را دارید. اما این شما هستید که صحت اطلاعات او را ارزیابی می‌کنید و در اولویت‌بندی نهایی به کار می‌اندازید. حضور یک مشاوره انتخاب رشته برای تحلیل داده‌ها و بررسی نهایی اولویت‌بندی رشته‌ها قطعاً سودمند است. به یاد داشته باشید سرنوشت شما آنقدر ارزشمند است که نمی‌توانید تصمیم‌های کلیدی زندگی خود را تمام و کمال بر عهده یک ربات بگذارید.