از زمان کشف این فسیل، دانشمندان در تلاش بودند تا بفهمند چطور این پرنده با این چنین جزئیات دقیقی نگه داری شده است. اکنون در یک مطالعه تازه که در مجله Geology انتشار شد، محققان نظر کردند این سطح استثنایی از نگه داری‌شدگی می‌تواند به علت راه اندازی کریستال‌های کوچک سیلیکونی به نام زئولیت (zeolites) باشد که زمان دفن باقی مانده پرنده در خاکستر ناشی از فوران آتشفشانی شکل گرفته‌اند.

به حرف های دانشمندان، این نخستین بار است که بافت‌های نرم فسیل‌شده‌ای همانند پره در خاکستر آتشفشانی یافت خواهد شد. دکتر والنتینا روسی، دیرین‌شناس و نویسنده مهم این مطالعه حرف های: «پرهای فسیلی زیاد تر در گل‌سنگ‌های قدیمی که در دریاچه‌ها یا تالاب‌ها شکل گرفته‌اند، نگه داری خواهد شد.

اما فسیل این کرکس در رسوبات خاکستر آتشفشانی نگه داری شده که امری زیاد نادر است.زمان تجزیه و تحلیل پرهای فسیل‌شده این کرکس، ما داخل قلمروی ناشناخته‌ای شدیم. این پرها هیچ شباهتی به آنچه در فسیل‌های دیگر می‌بینیم، ندارند.»

نگه داری‌شدگی استثنایی

یک نقاشی دیجیتال از سناریوی احتمالی پیش از دفن لاشه کرکس در ابر خاکستر آتشفشانی این فسیل سال ۱۸۸۹ توسط یک زمین‌دار محلی در دامنه کوه توسکولو در ایتالیا اشکار شد. دیرین‌شناسان آن زمان، نگه داری‌شدگی شگفت پرها در سنگ آتشفشانی را ثبت کردند.

با این حال، در طول سال‌ها، قسمت بسیاری از فسیل از بین رفت و تنها پرهای یک بال و سر و گردن پرنده باقی ماند. در سال‌های تازه، دانشمندان این فسیل را مجدد بازدید کردند و جزئیات ظریف پلک‌ها و پوست کرکس را کشف کردند. در مطالعه تازه، محققان از میکروسکوپ‌های الکترونی و آزمایش‌های شیمیایی برای بازدید پرهای فسیلی منفعت گیری کردند. نتایج نشان داد این فسیل‌ها به شکل سه‌بعدی نگه داری شده‌اند که برای پرها زیاد غیرعادی است.

پرها تنها به شکل اثرات دوبعدی کربنی در سنگ‌ها باقی می‌همانند و تنها پرهایی که پیش از این به شکل سه‌بعدی نگه داری شده بودند، در کهربا یافت شده بودند. محققان توانستند جزئیاتی از ساختار پرها را در مقیاس یک میکرون (۰.۰۰۱ میلی‌متر) مشاهده کنند و کشف کردند این پرهای فسیلی از زئولیت ساخته شده‌اند؛ ماده‌ای معدنی که زیاد تر در محیط‌های آتشفشانی یافت می‌شود.

روسی توضیح داده: «زئولیت‌ها مواد معدنی غنی از سیلیکون و آلومینیوم می باشند که در محیط‌های زمین‌شناسی آتشفشانی و گرم‌آبی رایج می باشند. آن‌ها می‌توانند به‌گفتن کانی اولیه با کریستال‌های قشنگ شکل بگیرند یا به شکل ثانویه طی فرآیندِ تحول شیشه و خاکستر آتشفشانی تشکیل شوند.» این نخستین بار است که پرها با این چنین دقت بالایی و به این روش نگه داری شده‌اند. افزون بر این، هیچ فسیل نگه داری‌شده‌ی فرد دیگر در زئولیت تا بحال کشف نشده است.

محققان گمان می‌زنند این کرکس باستانی احتمالا در یک ابر عظیم خاکستر آتشفشانی دفن شده، اما این خاکستر زیاد خنک‌تر از جریان‌های آذرآواری مرگباری بوده که شهر پمپئی را زمان فوران کوه وزوو نابود کرد. روسی می‌گوید: «نگه داری‌شدگی عالی ساختارهای پر مشخص می کند لاشه کرکس در یک رسوب آذرآواری با دمای پایین دفن شده است.»

به حرف های دانشمندان، این خاکستر احتمالا طی چند روز بعد از تماس با آب به زئولیت کریستالی تبدیل شده و هر سلول و جزئیات باقی مانده پرنده را با بلورهای ریز معدنی جانشین کرده است.

دکتر داوید یورینو، استادیار دیرین‌شناسی مهره‌داران و از نویسندگان این مطالعه حرف های: «رسوبات آتشفشانی طبق معمولً با جریان‌های آذرآواری سریع و داغ همراه می باشند که بافت‌های نرم را از بین می‌برند. با این حال، این محیط‌های زمین‌شناسی پیچیده می باشند و می‌توانند حاوی رسوباتی با دمای پایین باشند که امکان نگه داری بافت‌های نرم در سطح سلولی را فراهم می‌کنند.» محققان امیدوارند این کشف بی‌همتا، مسیر جدیدی برای یافتن فسیل‌های دیگر در سنگ‌های آتشفشانی باز کند.

دکتر ماریا مَک‌نامارا، استاد دیرین‌شناسی و از نویسندگان این مطالعه، حرف های: «اسبق فسیلی همیشه ما را شگفت‌زده می‌کنند، چه با گونه‌های فسیلی تازه، چه با اشکال بدنی شگفت یا همانند این مورد، راه حلهای تازه نگه داری‌شدگی فسیل‌ها.

ما هیچ زمان انتظار نداشتیم بافت ظریفی همانند پر در سنگ آتشفشانی نگه داری شود.» «این چنین کشف‌هایی دامنه سنگ‌هایی را که می‌توانیم در آن‌ها به جستوجو فسیل بگردیم، گسترش می‌دهد، حتی آن‌هایی که بافت‌های نرم شکننده را نگه داری کرده‌اند.»