همه استرس، خستگی و مسئولیت‌هایی که بزرگ کردن فرزند به همراه دارد، می‌تواند علتشود والدین حس کنند که یک دهه یا زیاد تر به سنشان اضافه شده است. اما بر پایه یک مطالعه تازه پدر و مادر شدن از مغز در برابر فرایند پیری محافظت می‌کند، به اختصاصی اگر چند فرزند داشته باشید.

محققان با منفعت گیری از اسکن مغزی نزدیک به ۳۸ هزار بزرگسال از بانک اطلاعات زیستی بریتانیا (UK Biobank) دریافتند که داشتن فرزندان زیاد تر با افزایش اتصال در سراسر مغز مرتبط است، به‌اختصاصی در شبکه‌هایی که مسئول حرکت و احساسات بدنی می باشند. این‌ها همان شبکه‌هایی می باشند که با افزایش سن دچار افت اتصال خواهد شد، به این علت فرزندپروری امکان پذیر در برابر روال پیری و این افت اتصالات، محافظت تشکیل کند.

آورام هولمز، استاد روانپزشکی در دانشکده پزشکی راتگرز، در این باره می‌گوید: «مناطقی که در تاثییر افزایش سن دچار افت در ارتباطات عملکردی خواهد شد، همان مناطقی می باشند که در والدین دارای فرزندان زیاد تر، افزایش اتصال نشان خواهند داد.»

این تیم تحقیقاتی، که شامل دانشمندانی از دانشگاه ییل و مؤسسات دیگر می بود، اسکن‌های مغزی ۱۹,۹۶۴ زن و ۱۷,۶۰۷ مرد بین ۴۰ تا ۷۰ سال را تجزیه‌وتحلیل کرد.

تأثیر ماندگار فرزندپروری بر مغز با داشتن فرزندان زیاد تر

اگرچه زمان‌ها است اشکار شده که بارداری تغییرات موقتی در بدن و مغز زنان تشکیل می‌کند، اما این تحقیق مشخص می کند که توانایی فرزندپروری می‌تواند تأثیرات ماندگاری بر کارکرد مغزی هم در مادران و هم در پدران داشته باشد.

هولمز می‌گوید: «به نظر می‌رسد که نه فقط بارداری بلکه محیط مراقبتی نیز در این تغییرات نقش دارد، چون این اثرات را هم در مادران و هم در پدران مشاهده می‌کنیم.»

دانشمندان سال‌ها است که نحوه تحول مغز با افزایش سن را مطالعه می‌کنند. طبق معمولً با افزایش سن، ارتباطات درون شبکه‌های حسی و حرکتی افت می‌یابد، با این حال، محققان مشاهده کردند که والدینی که فرزندان بیشتری دارند، الگوی مخالفی را نشان خواهند داد، یعنی اتصال، به‌اختصاصی در شبکه حرکتی و حسی آن‌ها که مسئول پردازش احساسات بدنی و حرکتی است، افزایش می‌یابد.

تاثییر فرزندپروری بر مغز به‌صورت تجمعی ظاهر می‌شود، یعنی هرچه تعداد فرزندان زیاد تر باشد، این تفاوت‌های مغزی نیرومندتر خواهد شد. این نوشته مشخص می کند که فرزندپروری و نه فقطً پدر یا مادر بودن می‌تواند مسیر پیری مغز را تحول دهد.

فرزندپروری، یک دوره تحولی کلیدی در زندگی

این یافته‌ها، که در مجله آکادمی ملی علوم (PNAS) انتشار شده‌اند، شواهد بیشتری اراعه خواهند داد که مشخص می کند والدین شدن فقط یک نقش موقت نیست، بلکه یک تحول بزرگ در زندگی است که تأثیرات بیولوژیکی ماندگاری دارد.

همان گونه که نوجوانی و پیری به‌گفتن دوره‌های کلیدی رشد در نظر گرفته خواهد شد، به نظر می‌رسد فرزندپروری نیز یکی از این دوره‌های تحولی مهم باشد که در آن مغز قابلیت انعطاف‌پذیری بالایی دارد و می‌تواند اتصالات جدیدی تشکیل کند.

ارتباطات اجتماعی زیاد تر، قوت بدنی بالاتر

دلنشین اینجاست که محققان دریافتند داشتن فرزندان زیاد تر با افزایش ارتباطات اجتماعی نیز همراه است. والدینی که تعداد بیشتری فرزند دارند، گزارش کردند که روابط اجتماعی نیرومندتری دارند، توانایی بیشتری در مطمعن به دیگران دارند و دیدار و مراوده بیشتری با دوستان و خانواده دارند.

به‌طور خاص، در بین مردان، داشتن فرزندان زیاد تر با افزایش قوت دست مرتبط می بود، شاخصی که نشان‌دهنده سلامت مغز و توانایی استقلال در دوران سالمندی است.

آیا فرزندپروری قیمت همه این خستگی‌ها و چالش‌ها را دارد؟

این یافته‌ها باورهای رایج درمورد استرس و فرسودگی ناشی از فرزندپروری را به چالش می‌کشند. در حالی که تعداد بسیاری از افراد فکر می‌کنند که داشتن فرزند تنها سختی و خستگی به همراه دارد، این تحقیق مشخص می کند که والدین شدن امکان پذیر از طریق افزایش فعالیت بدنی، تعامل های اجتماعی و تحریک شناختی، مغز را تحکیم کند.

محققان توضیحات بسیاری برای این تاثییر اراعه خواهند داد: نخست آنکه فرزندپروری یک فرایند حسی-حرکتی زیاد فعال است، نگه داشتن، تکان دادن و غذا دادن به کودک، سیستم‌های حسی مختلفی را دچار می‌کند. این نوشته می‌تواند توضیح دهد که چرا در والدین، افزایش اتصال در مناطق حسی و حرکتی مغز مشاهده شده است.

این چنین والدین به‌طور مداوم در حال پردازش نشانه‌های غیرکلامی از کودکان خود می باشند، این فرایند می‌تواند به‌مرور زمان، شبکه‌های حسی، بصری، لمسی و شنوایی را تحکیم کند و از افت فرآیند شناختی مرتبط با افزایش سن جلوگیری کند.

والد بودن یا نبودن؛ مراقبت از دیگران می‌تواند کلید ماجرا باشد

مسئله مهم این است که این مطالعه نشان نمی‌دهد که افراد بدون فرزند در موقعیت نامناسبی قرار دارند یا داشتن فرزند را تنها راه نگه داری سلامت مغز نمی‌داند، بلکه عوامل بسیاری از جمله تحصیلات، فعالیت بدنی، رژیم غذایی و تعامل های اجتماعی نیز بر روال پیری مغز تأثیر می‌گذارند.

به این علت نتایج این پژوهش بر اهمیت فرآیند مراقبت از دیگران و تاثییر آن بر رشد عصبی پافشاری دارد، یافته‌ای که امکان پذیر فراتر از والدین بیولوژیکی باشد و والدین فرزندخوانده، پدربزرگ‌ها و مادربزرگ‌ها و دیگر افرادی که نقش مراقبتی از دیگران دارند را نیز شامل شود. به نظر می‌رسد که توانایی مشترک مراقبت و پرورش دیگران عامل کلیدی در این تغییرات مغزی باشد.

هولمز در این باره می‌گوید: «اگر آنچه که ما مشاهده کرده‌ایم، بیانگر تعامل های اجتماعی زیاد تر و حمایتاجتماعی باشد که در نتیجه داشتن فرزندان زیاد تر در زندگی تشکیل می‌شود، بعد این بدان معناست که می‌توانیم از همان فرآیندها در دیگر موارد به جز فرزندپروری نیز منفعت ببریم.»