نهایت این شب چند کاسه انار و تخمه آفتابگردان می بود که با شیرینی دست‌ساز خانگی و دسرهای ساده‌ای همانند کدوحلوایی و یک وعده شام-که مقداری از شب‌های دیگر اعیانی‌تر می بود- همنشین می‌شدند اما اکنون یلدا تبدیل شده به یک جشن اعیانی که جلال و جبروتش باید چشم همه را کور کند و عکس‌های آنچنانی از آن به یادگار بماند.

از ۲ماه قبل فروش لباس مخصوص شب یلدا، ظرف و اکسسوری‌های طراحی شده برای این شب همه جا را پر کرده است و تبلیغات یلدایی از در و دیوار شبکه‌های مجازی و خیابان‌ها بالا می‌رود. در عرصه تنقلات و شام این شب هم که حرفی باقی‌ نمانده، هر روز برگ زرینی از آجیل اختصاصی، تزئین میوه و گل گرفته تا کیک و شیرینی‌های مخصوص شب یلدا و غذاها و فینگرفودهایی با تم این شب رونمایی می‌شود. افراد بسیاری هم سالن و تالار برای این شب اجاره می‌کنند و برخی هم حتما باید در این شب با آرایش و لباس خاص عکاسی کنند. در این بین اینستاگرام هم تبدیل به جولانگاه ترویج همه این بایدهای پوشالی شده است.

اما چطور می‌شود یلدایی گرفت بی‌تکلف که در آن صفا و نشاط‌ای باشد که در هیچ لباس، عکس و تجملاتی نگنجد؛ شبی که طعم شیرینش سپس از ده‌ها سال زیر زبان مزه کند و یاد عزیزان در ذهن انسان روشن شود.

فلسفه شب یلدا را دریابیم

اول ببینیم که این شب از دل چه ماجراها و داستان‌هایی بیرون آمد و چطور آخرین شب پاییز برای ایرانی‌ها به بهانه‌ای برای جشن‌گرفتن تبدیل شد. در شب یلدا که به آن شب چله هم می‌گویند، ناظر طی‌شدن بلندترین شب سال و به‌جستوجو آن بلندترشدن طول روزها در نیم‌کره‌شمالی هستیم. این شب مصادف با انقلاب زمستانی است و از این جهت گرامی‌داشته می‌شود؛ مردمان ایران زمین از قبل‌های دور با گرامیداشت شب یلدا به‌خود یادآوری می‌کنند که شب تاریک باقی نخواهد ماند و بالاخره به روز بلند و روشن تبدیل می‌شود.

موبایل ممنوع

چند سالی می‌شود که کمپین‌هایی برای فرهنگسازی شب یلدا بدون وجود موبایل رونق گرفته است؛ هر چند نمی‌توان با قطعیت از تأثیر این عمل های فرهنگی سخن زد اما خاصیت فرهنگسازی به همین مدام و آهسته حرکت‌کردن است. هر خانواده‌ای به شیوه خود به مبارزه با غول تلفن‌های همراه می‌رود، برخی‌ها از همان ابتدای شب «وای فای» خانه را خاموش می‌کنند تا فردی دسترسی به اینترنت نداشته باشد، برخی سبد مخصوص جمع‌آوری موبایل را دم در می‌گذارند و در برخی‌ خانواده‌ها هم پدر و مادر حکم ممنوعیت منفعت گیری از موبایل را صادر می‌کنند تا دیگر فردی جرأت سرک‌کشیدن در فضای مجازی را نداشته باشد.

شعر بخوانیم و بازی کنیم

شعرخوانی و فال حافظ پای ثابت شب‌ یلدای ایرانی‌ها است؛ در این شب باید زمان را غنیمت شمرد و با تفأل به حافظ این سنت قدیمی را هم چنان زنده نگه داشت. در کنار دیوان حافظ و شعرخوانی از شاعران شناخته‌شده ‌ایرانی، می‌توان فضایی برای بازی‌های دسته‌جمعی و خانوادگی در این شب مهیا کرد. اکنون که بازار بازی‌ گل یا پوچ در بین نسل جوان داغ شده است، بد نیست که بزرگ‌ترها هم داخل گود شوند و هنرهای خودشان را در این بازی به رخ بکشند؛ به جز این بازی می‌توان سرگرمی‌هایی همانند پانتومیم، اسم فامیل، مافیا و… را هم در لیست انتظار بازی‌های شب یلدا قرار داد.

تنقلات را ساده و بی‌تکلف بگیریم

نیازی نیست برنامه اختصاصی‌ای برای پذیرایی شب یلدا درنظر بگیریم. تلاش کنیم از مواد غذایی و خوراکی‌هایی منفعت گیری کنیم که سبک باشند. پیشنهاد می‌شود برای پذیرایی در شب یلدا به جای غذاهای چرب و شیرین و پرنمک همانند انواع شیرینی‌ها و آجیل شور و تنقلات بدون قیمت غذایی، از میوه‌های تازه و مغزهای بی‌نمک (همانند پسته، بادام، فندق، بادام‌زمینی) منفعت گیری شود. زیاد‌ها سپس از یلدا، با مشکلات ناشی از پرخوری شب خود را صبح می‌کنند. به همین‌خاطر پیشنهاد می‌شود که میوه و خشکبار سالم با اعتدال مصرف شود. احتمالا بهتر است که به رسم قدیم در این شب عمل کرد و به جای چیدن میزهای فربه از تنقلات گوناگون و تنها با ساده گرفتن این همنشینی، جا را برای تعداد بیشتری از اقوام و آشنایان باز کرد.

یک نوع غذا کافی است

سخن دورهمی که می‌شود تعداد بسیاری گمان می‌کنند باید چند نوع غذا را سر سفره آماده کنند، غافل از این که حجم بالای تنقلات و غذای مهم می‌تواند خاطره تلخی از شب یلدا به جای بگذارد. ملزوم نیست با جست‌وجو در اینترنت و سرک‌کشیدن در بین صفحات اینفلوئنسرها دستور پخت غذای شب یلدا را انتخاب کرد، بعضی اوقات یک غذای ساده بهترین بهانه می‌شود برای این که افراد همدل در کنار هم جمع شوند و بین سختی‌های روزگار برای خود زمان استراحت و شادبودن را خریداری کنند.

فراموش‌کردن بلاگرها

زندگی تجملاتی و رسم و رسوم نمایشی بلاگرها سال‌ها است که از دریچه فضای مجازی به زندگی واقعی برخی خانواده‌ها کشیده شده است. احتمالا بد نباشد که حداقل در شب یلدا، دکمه توقف رصد بلاگرها را سختی داد و در این شب به دور از نسخه‌های پرزرق و برقی که آنها می‌نویسند، فقط در کنار خانواده از زندگی واقعی سخن بگویید کرد. در واقع با این ترفند احتمالا بتوان شب یلدا را همانگونه برگزار کرد که در رسم و رسوماتمان است، نه انچه که بلاگرها به نمایش می‌گذارند.