النور مگوایر(Eleanor Maguire) وقتی که برای اولین بار جایزه ایگ نوبل به او نظر شد زیاد شوق زده نشد. این عصب‌شناس در دانشگاه کالج لندن به علت مطالعه‌اش که مشخص می کند رانندگان تاکسی لندن در مغزشان هیپوکامپ بزرگ‌تری نسبت به افراد شاغل در دیگر حرفه‌ها دارند، مورد تقدیر قرار گرفت. اما او دلواپس می بود که پذیرفتن این جایزه برای حرفه او فاجعه باشد. به این علت، او بی سر و صدا آن را رد کرد.

به نقل از نیچر، سه سال سپس، مارک آبراهامز،  بنیانگذار این جایزه، بار دیگر با مگوایر با پیشنهادی یکسان تماس گرفت. این بار، مگوایر اطلاعات بیشتری در رابطه جایزه‌ی طنزی داشت که خود را افتخاری برای دستاوردهایی می‌داند که «مردم را می‌خنداند و سپس به فکر وا می‌دارد». او تصمیم گرفت این نظر را بپذیرد. در راه رفتن به مراسم، راننده تاکسی او از دانستن این که هیپوکامپ بزرگ‌تری نسبت به دیگر مشاغل دارد به قدری خوشحال شد که از گرفتن کرایه امتناع کرد.

مگوایر این جایزه را برای جلب دقت زیاد تر نسبت به کار او مورد تقدیر می‌داند. او می‌گوید: این برای حرفه‌ی من سودمند می بود، چون مردم می‌خواستند در رابطه آن سخن بگویید کنند. وقتی که خبرش انتشار شد در صفحه‌های اول روزنامه‌ها می بود و مردم را تحت تاثییر قرار داد.

مگوایر در رابطه یکی از معیارهای تاثیرگذاری ایگ نوبل می‌گوید که او وقتی به گفتن «مشهورترین عضو» هیئتی معارفه شد که از قضا سه برنده‌ی جایزه نوبل نیز در آن وجود داشتند و در آن جا فقط در رابطه رانندگان تاکسی سوال می‌شد و سوالی برای برندگان جایزه نوبل در آنجا وجود نداشت.

دیگر محققان، داستان‌های شبیهی در رابطه برنده شدن جوایز معروف و به قول برخی «بدنام» روایت می‌کنند. آبراهامز آن جوایز را در سال ۱۹۹۱ بعد از سال‌ها جمع‌آوری مثالهایی از تحقیقات شگفت و غریب که در مجله «نتایج غیر قابل تشکیل» انتشار می‌شد، تشکیل کرد. او در آن زمان سردبیر این مجله می بود و در این مورد می‌گوید: من مدام با افرادی ملاقات می‌کردم که ناآگاهانه مطالعات خنده‌داری انجام می‌دادند که تقریبا هیچ‌کس از آنها خبر نداشت.

جواب جامعه علمی در ابتدا متفاوت می بود، اما آبراهامز می‌گوید که جایزه‌های ایگ نوبل برای صدمه رساندن به حرفه‌ی فردی تشکیل نشده‌اند. سال قبل، این جایزه بیشتر از ۹۰۰۰ نامزد دریافت کرد که نشان از رشد آن دارد.

فراتر از سرگرمی، چندین محقق که برنده «ایگ نوبل» شده‌اند می‌گویند که این جایزه با پشتیبانی به آنها برای دستیابی به مخاطبان گسترده‌تر، شغل آنها را بهبود بخشیده است و برخی از دانشمندان را بر آن داشته است تا زمان بیشتری را صرف تعامل با مردم در رابطه کار خود کنند. در ادامه داستان این افراد را با هم می‌خوانیم.

مرد اردکی

جایزه ایگ نوبل تاثییر عمیقی بر کار و زندگی کیس مولیکر(Kees Moeliker) گذاشت. در سال ۱۹۹۵، این پرنده‌شناس از دیوار شیشه‌ای دفتر خود در موزه تاریخ طبیعی روتردام هلند به بیرون نگاه می‌کرد که صدای پرواز یک اردک را شنید. او به بیرون رفت و یک اردک زنده را دید که روی یک اردک مرده نشسته می بود. مولیکر که یافته‌های خود را شش سال سپس گزارش کرد، می‌گوید: این اولین مورد ثبت‌شده نکروفیلی در اردک‌ها می بود. او انتظار داشت که تنها تعداد انگشت شماری از مردم مقاله را بخوانند، اما بعد از آن در سال ۲۰۰۳ با تماس تلفنی به او جایزه ایگ نوبل نظر شد.

او می‌گوید: سپس از این که جایزه را بردم، مقاله‌ام خوانندگان بسیاری اشکار کرد و مردم مطالبی را برای من ارسال کردند که شما در مجلات رایج درمورد‌اش نمی‌خوانید. من مجموعه‌ی عظیمی از موارد قابل دقت حرکت حیوانات دارم.

مطالعه در رابطه اردک و ایگ نوبل نقطه عطفی برای مولیکر می بود. او به «مرد اردکی» معروف شد و کتابی به همین نام انتشار کرد. در سال ۲۰۱۳، او یک سخنرانی در TED با گفتن «چطور یک اردک مرده زندگی من را تحول داد» اراعه کرد.

از زمان دریافت ایگ نوبل، مولیکر قسمت بزرگی از زندگی خود را در کنار تحقیقات خود، به ارتباطات علمی تعلق داده است. او که اکنون مدیر موزه روتردام است، ربط خود را با ایگ نوبل نیز نگه داری کرده است. او بخشی از گروهی است که تصمیم می‌گیرد چه فردی برنده شود و زیاد تر به دانشمندانی که در اروپا انتخاب شده‌اند خبر‌رسانی می‌کند.

از برندگان مورد علاقه او دو محقق بودند که لباس خرس‌های قطبی پوشیده بودند تا بازدید کنند که گوزن شمالی در قطب شمال چطور عکس العمل مشخص می کند. او می‌گوید: هنگامی به آنها زنگ زدم، از خوشحالی اغاز به جیغ زدن کردند. این همیشه اتفاق می‌افتد.

آزمایشات جمعه شب

آندره گیم(Andre Geim)، فیزیکدان دانشگاه منچستر، بریتانیا، تنها فردی است که هم جایزه نوبل و هم جایزه ایگ نوبل را دریافت کرده است. او در سال ۲۰۱۰ جایزه نوبل فیزیک را برای کشف گرافن به طور مشترک دریافت کرد، اما ایگ نوبل را یک دهه سریعتر برای نوع زیاد متغیری از مطالعه به دست آورد و آن منفعت گیری از آهنربا برای معلق کردن یک قورباغه می بود. یک شب جمعه، وی در دانشگاه رادبود در هلند،  آب را در یک آهنربای قوی ۱۶ تسلا ریخت و فهمید شد که معلق می‌شود. این قطره شناور همکارانش را شوکه کرد چون به نظر می‌رسید که ایده‌های مربوط به مغناطیس را نقض می‌کند.

این پیروزی، تبدیل مجموعه‌ای آزمایشات دیگر با اجسام معلق شد و در نهایت با یک قورباغه کوچک که بدون صدمه از سواری خود جان سالم به در برد، به آخر رسید.

هنگامی جایزه به گیم نظر شد، او یک محقق اولیه می بود و از پذیرفتن آن به تنهایی یقین نبوده است. به این علت او با مایکل بری(Michael Berry)، فیزیکدان نظری در دانشگاه بریستول، بریتانیا، و نویسنده همکارش در مقاله‌ای که قورباغه شناور را توصیف می‌کند، تماس گرفت.

گیم زیاد تر در رابطه آزمایش قورباغه خود و قیمت علمی مبتنی بر کنجکاوی که تبدیل دریافت جایزه ایگ نوبل شد سخن بگویید می‌کند. در جمعه شب فرد دیگر، چندین سال بعد از آزمایش‌های معلق‌سازی، گیم و کنستانتین نووسلوف(Konstantin Novoselov)، که اکنون در دانشگاه ملی سنگاپور است، یک تکه نوار به گرافیت چسباندند که تبدیل کشف گرافن ۴ و دریافت جایزه نوبل مشترک آنها شد.

گیم و مگوایر تنها برندگان ایگ نوبل نیستند که در رابطه پذیرفتن این جایزه تردید داشتند.  آبراهامز و همکارانش ماه‌ها قبل از مراسم اهدای جوایز به‌طور محرمانه با دریافت‌کنندگان احتمالی تماس می‌گیرند و به آنها زمان پذیرفتن یا رد جایزه را خواهند داد. آبراهامز این چنین ترتیبی می‌دهد که آنها جایزه خود را از برندگان جایزه نوبل در مراسمی سالانه دریافت کنند. او می‌گوید: این که این افراد معتبر بخشی از مراسم باشند، داشتن این برداشت را که ما قرار است آسیبی داخل کنیم، سخت‌تر می‌کند.

همه از دریافت این جایزه چندان راضی نبوده‌اند. اریک توپول(Eric Topol)، متخصص قلب در کالیفرنیا، بخشی از گروهی متشکل از ۱۰۰۰ نفر می بود که برنده جایزه ادبیات ایگ نوبل در سال ۱۹۹۳ برای انتشار کردن یک مقاله تحقیقاتی پزشکی شد که تعداد نویسندگان آن صد برابر تعداد صفحات می بود. او می‌گوید که این مطالعه نباید مورد بی‌توجهی قرار می‌گرفت. او می‌افزاید: در آن زمان، این بزرگترین مطالعه سکته قلبی در تاریخ با بیشتر از ۴۰ هزار شرکت کننده می بود.

او می‌گوید که فکر می‌کند نام ایگ نوبل با برنده‌های تازه همخوانی ندارد. آنها زیاد تر برای طنزآمیز بودن انتخاب شده‌اند. آبراهامز موافق است و می‌گوید: با نگاهی به قبل، به نوعی آرزو می‌کنم که نام فرد دیگر انتخاب می‌کردیم.

دویدن روی آب

در دو دهه تازه، زیاد تر جوایز به تحقیقات سبک‌تری تعلق یافته است. به این علت این جایزه به آلبرتو مینتی(Alberto Minetti) در سال ۲۰۱۳ در دانشگاه میلان ایتالیا رسید.

مینتی بیومکانیک حرکت را مطالعه می‌کند و از دیرباز به نیروهای دخیل در دویدن علاقه داشته است. هنگامی او فهمید که فضاپیمایی که به دور ماه می‌چرخد ‌در سال ۲۰۰۸ شواهدی از آب کشف کرده است، به این فکر کرد که آیا یک نفر می‌تواند روی آب روی ماه که نیروی گرانش آن تنها ۱۶ درصد زمین است بدود یا خیر.

مینتی با منفعت گیری از مدل‌های ریاضی مارمولک باسیلیسک(Basiliscus basiliscus) و کشیم غربی(Aechmophorus occidentalis)، دو مهره‌دار که می‌توانند روی سطح آب حرکت کنند، محاسبه کرد که از نظر تئوری این کار امکان پذیر است. سپس، او و همکارانش محاسبات خود را با اتصال یک فرد به یک مهار کننده برای همانند‌سازی گرانش ضعیف‌تر ماه، آزمایش کردند. محققان در سال ۲۰۱۲ گزارش دادند که یک شرکت‌کننده با پشتیبانی باله‌های کوچک روی پاهای خود توانست در میانه دویدن روی یک استخر شناور بماند.

سال سپس، مینتی یک تماس تلفنی از آبراهامز دریافت کرد و آبراهامز به او نظر جایزه ایگ نوبل را داد. در آن زمان، او از جایگاه جایزه یا این که چه اثری بر شهرت او خواهد داشت یقین نبوده است، به این علت نظرسنجی را در بین همکارانش انجام داد. مینتی می‌گوید: نظر زیاد تر افرادی که با آنها سخن بگویید کردم در رابطه آن زیاد مثبت می بود.

سرگرمی و طنز تا این مدت در قلب ایگ نوبل قرار دارد. جایزه فیزیولوژی ۲۰۲۴ توسط گروهی به علت «کشف این که تعداد بسیاری از پستانداران قادر به تنفس از طریق مقعد خود می باشند» دریافت شد. نویسنده مهم این مطالعه، ریو اوکابه Ryo Okabe در دانشگاه پزشکی و دندانپزشکی توکیو، بیشتر از ۱۵ سال است که بیماران را به گفتن یک پزشک معالجه می‌کند و در عین حال پروژه‌های تحقیقاتی را نیز انجام می‌دهد. تحقیقات پشت ایگ نوبل پاسخی به همه‌گیری کووید-۱۹ می بود. محققان می‌خواستند ببینند که آیا می‌توانند در صورت نارسایی تنفسی روش تنفسی جایگزینی تشکیل کنند یا خیر.

او مفتخر به برنده شدن این جایزه شد و فکر می‌کند که این جایزه موتور محرکی برای انجام تحقیقات آینده خواهد می بود. او می‌گوید: من یاد گرفتم که برندگان دیگر همه با شوخ طبعی و اشتیاق در تحقیقات وابسته خود مشغول می باشند.

ایگ نوبل از وقتی که بیشتر از سه دهه پیش راه اندازی شد، راه درازی را پیموده است. آنچه که وقتی به گفتن جایزه‌ای اغاز شد که دانشمندان نسبت به آن محتاط بودند، بعدها مورد استقبال تعداد بسیاری قرار گرفت.

 مینا لیونز(Minna Lyons) که در سال ۲۰۱۴ به همراه همکارانش برنده این جایزه شد، تا این مدت جایزه  ایگ نوبل خود را گرامی می‌دارد و می‌گوید: این یکی از بهترین شگفتی‌های دوران تحصیلی من بوده است. او به علت اراعه شواهدی مبنی بر این که افرادی که طبق معمول تا دیروقت بیدار می‌همانند، به طور متوسط ‌نسبت به افرادی که صبح سریع از خواب بیدار خواهد شد، خود تحسین‌کننده‌تر، روان دستکاری‌کننده‌تر و روان‌آزارتر می باشند، برنده این جایزه شد.

لیونز که روانشناس دانشگاه جان مورز لیورپول است، می‌گوید که این جایزه برای شراکت عمومی عالی است چون علم را محبوب می‌کند و به همین علت، جایزه ایگ نوبل یکی از معتبرترین جوایز آکادمیک در رشته او به حساب می‌آید.

این در واقع الهام قسمت مردم است و من امیدوارم که الهام قسمت نسل‌های جوان‌تر برای ورود به علم باشد.