پیشتر در سال قبل دانشمندان یک مقطع وقتی را ردیابی کرده بودند که در آن تعداد انسان‌های راست‌قامت (هومو ارکتوس)‌ها به جمعیتی بالغ بر ۱۳۰۰ نفر افت یافته می بود. اکنون، یک مطالعه تازه نشان داده است که مهاجرت دسته‌جمعی انسان به خارج از آفریقا در همان زمان اتفاق افتاده است.

بازسازی حرکت انسان‌های اولیه از آفریقا به اروپا و آسیا دشوار است. بهترین شواهدی که محققان در اختیار دارند شامل باقی مانده پراکنده‌ای از استخوان‌ها و عمدتاً مصنوعات سنگی است که تفسیر آن‌ها می‌تواند مبهم و چالش‌برانگیز باشد.

اکنون اما مطالعه دقیق ژنوم انسان نشان داده است که در یک برهه‌ وقتی خاص در ۹۰۰ هزار سال پیش، تنوع ژنتیکی به شدت کم شده و رخداد «گلوگاه جمعیت» رخ داده است. گلوگاه جمعیت یا گلوگاه ژنتیک اتفاقی فرگشتی است که در آن درصد قابل توجهی از اعضای یک اجتماع از بین می‌روال یا به دلایلی توان ادامه زاد و ولد از آنها سلب می‌شود.

نتایج یک مطالعه دیگر که بر مکان‌های باستان‌شناسی اولیه در اوراسیا تمرکز داشت، قدمت این گلوگاه را ۱.۱ میلیون سال پیش نشان داد. این اختلاف، شناسایی اتفاقات اقلیمی مسبب احتمالی افت موقت جمعیت را چالش برانگیز کرد و در نتیجه گروهی از زمین‌شناسان در دانشگاه میلان ایتالیا و کلمبیای آمریکا برای به دست آوردن زمانبندی دقیق این اتفاقات مشغول به کار شدند.

آنان در پژوهش‌های خود و با منفعت گیری از تاریخ‌گذاری در سایت‌های قدیمی‌تر دریافتند که مکان‌های باستانی به طور قابل اعتمادی مربوط به ۹۰۰ هزار سال پیش می باشند.

محققان یافته‌های خود را با اسبق رسوبات دریایی قیاس کردند تا زمان دقیق اتفاقات آب و هوایی را به دست بیاورند. نسبت اکسیژن به دام افتاده در لایه‌های رسوبی روشن می‌کند که آیا آب و هوا در زمان ته‌نشین شدن مواد معدنی در دریا گرم‌تر و یا سردتر بوده است.

این اطلاعات و این چنین داده‌های ژنومی و قدمت سایت‌های محل زندگی انسان‌های نخستین به دانشمندان نشان داد که رخداد گلوگاه جمعیت و مهاجرت همزمان بوده‌اند.

در دوران گذار اواسط دوره زمین‌شناسی پلیستوسن، سطح اقیانوس‌های جهانی افت یافت و لکه‌های خشکی‌ بزرگ در آفریقا و آسیا به وجود آمدند. در نتیجه انسان‌های راست‌قامت که در آفریقا زندگی می‌کردند با شرایط وحشتناکی روبه رو شدند که آنها را از غذا و آب محروم می‌کرد. 

با پایین آمدن سطح دریا، مسیرهای زمینی به اوراسیا در دسترس قرار گرفت و مطابق مدل محققان، آنها توانستند با عبور از آنها داخل اروپا و آسیا شوند. نویسندگان در مقاله خود آورده‌اند: «مهاجرت سریع در جواب به یک محرک اقلیمی شدید و به وجود آمدن راه فرار زمینی، چیزی است که می‌تواند علت خروج انسان‌های اولیه از آفریقا در ۰.۹ میلیون سال پیش باشد.»

نتایج تحقیقات تازه در نشریه علمی «PNAS» انتشار شده است.