هنگامی مدام با گوشه و کنایه یا طعنه سخن می زنید، هنگامی به کلمه با پراندن یک متلک دل خودتان را خنک می کنید، هنگامی به جای سرراست سخن زدن و شفاف و صادق بودن می کوشید با ایما و اشاره چیزی را به فرد روبه رو تان بفهمانید، یقین باشید که یک جای کار می لنگد. این رابطه به بیراهه می رود. شما چه به عمد چه غیر عمد فرد روبه رو تان را دستخوش صدمه روانی می کنید و پیامدهای آن در درازمدت یقه خودتان را می گیرد.

 یکی از نشانه های یک رابطه نادرست و نابهنجار کنایه زدن به جای او گفت و گوی رو در رو است. 

تعداد بسیاری از افراد به جای این که آنچه را که واقعا در ذهن شان می گذرد به فرد روبه رو شان بگویند، می کوشند با ایما و اشاره به طرف حالی کنند، که از چیزی دلخورند، یا مشکلی وجود دارد. به رغم تلاشی که فرد می کند تا به این شیوه منظورش را بفهماند، و دوست یا یکی از اعضای خانواده یا همکار یا شریک زندگی اش را فهمید چیزی بکند که دغدغه اش شده است، نتیجه دلخواه به دست نمی آید.  زیاد تر نتیجه این حرکت تنش و سؤ تفاهم است.

در این چنین حالتی فرد روبه رو حتی اگر شناخت بسیاری هم از شما داشته باشد، زیاد تر نمی تواند آنچه را که در ذهن می گذرد و منظور مهم تان است، فهمیدن کند، در نتیجه برداشت متغیری از این اشاره خواهد داشت، و از نوشته مهم منحرف می بشود.

همین جاست که او گفت و گو های حاشیه ای فرساینده فرد دیگر پیش کشیده می بشود که به اختصاصی بین زن و شوهرها تبدیل تنش و مشاجره می بشود. هنگامی شما سرراست با فرد روبه رو تان سخن نمی زنید، او و خودتان را در چرخه ای معیوب دچار می کنید و دو طرف دستخوش نوعی صدمه روانی می شوند.

زیاد تر افراد قوت سرراست و شفاف سخن زدن در رابطه را نادیده می گیرند. بخشی از این  نوشته به این برمی گردد که در تعداد بسیاری از فرهنگ ها و در بین زیاد تر مردم طعنه های تند یا نوعی طنز رندانه یا با یک اشاره زیرکانه منظور خود را گفتن کردن مدام مورد تحسین قرار می گیرد و یک توانایی برداشت می بشود.

اما دقت داشته باشید که این کاملا بسته به موقعیت، زمان ، طرف سخن بگویید و نیز عرصه سخن بگویید است؛ به کلمه هر سخن جایی و هر مسئله مکانی دارد. 

یقیناً که برخی افراد با کنایه های به جا برای مثال با یک شعر، یا ضرب المثل یا کلمه فراخور عرصه، موقعیت و لحظه به چیزی ظریف اشاره می کنند، اما این با آنچه ما در اینجا با گفتن عامل مؤثر در تخریب  یک رابطه به آن می پردازیم، متفاوت است.

زیاد تر موارد کنایه زدن در روابط دوستانه، در روابط بین زوجین یا دو همکار نامناسب و نابهنجار است و رابطه را مخدوش می کند و به سؤ تفاهم می انجامد.

حال سوال این جاست که چرا برخی از افراد تمایل دارند به جای سرراست سخن زدن، با کنایه و دو پهلو سخن بزنند؟ به دو علت، علت اول که در بالا هم به آن اشاره کردیم، این که آن را نوعی توانایی در کلام و دست بالا را داشتن در او گفت و گو برداشت می کنند. و علت دوم این که فرد می کوشد به این طریق منظور مهم خود را مخفی کند، و از خودش در برابر دیگران محافظت کند. برای مثال اگر دید که طرفش غمگین یا خشمگین شده است، آنی بگوید: نه، نه،..منظور من اصلا این نبوده است”.

در  این بازی زبانی طرف شما چیزی را به شما می فهماند که کاملا ناموافق آن چیزی است که در ذهنش می گذرد و منظور واقعی اش است. در این چنین شرایط غیر شفافی که عمدتا به منظور اغواگری یا فریب به کار می رود، همیشه تنش و مشاجره وجود دارد.

طعنه زدن و رابطه نابهنجار

متلک گفتن یا طعنه زدن رویه ی افراد منفعل- پرخاشگر است. این افراد عادت دارند به شکلی رندانه به دیگران توهین کنند، سرزنش شان کنند و هر زمان دیدند که چیزی بر وفق مرادشان پیش نرفت، یا نتیجه ای را که می خواستند، عاید نکردند. راه برگشتی یا دررویی داشته باشند.

پروفسور جیم مک‌نالتی، استاد روان شناسی دانشگاه فلوریدا، این روش را خصومت غیرمستقیم تعریف می کند. از نگاه او، فردی که متلک می گوید در پی پیش بردن یک رابطه منسجم نیست، بلکه زیاد تر تصمیم دارد، فردی را تحقیر یا سرزش کند و یا این که با کلامی قبیح به کلمه حال او را به اختصاصی در بین جمع بگیرد، یا خشم و عصبیت او را برانگیزد.

 از نگاه مک‌نالتی روابط غیر کلامی در رساندن حس واقعی ما بعضی اوقات موثرتر از گفتارمان عمل می کنند.  به قول معروف «دو صد حرف های چون نیم کردار نیست».

برای مثال هنگامی با نگاه تان به فردی می فهمانید که او را دوست دارید، قبل از این که با کلمات به او بگویید، تاثییر بیشتری دارد. یا برعکس هنگامی از فردی عذرخواهی می کنید در حالی که از ته دلتان نیست، نوع نگاه، حالت صورت، و رفتارتان نشان می دهد که این عذرخواهی صادقانه نیست. 

به همین ترتیب اگر با اشاره فردی را تحقیر کنید، یا با گوشه و کنایه به او حرفی بزنید که خوشش نیاید، فرد روبه رو زیاد تر مورد صدمه روانی قرار می گیرد و می رنجد. و اگر این رویه ادامه اشکار کند، این رابطه دیری نمی پیماید.بنابریان این رابطه دقیقا معادل رابطه ای نامناسب و نابهنجار است.

چطور با فردی که مدام طعنه می زند، حرکت کنیم؟

پروفسور مک نالتی، متخصص برجسته در عرصه روابط عاطفی، تحقیقی را در سال ۲۰۱۶ انجام داده است. وی در این پژوهش راهبردهای مناسبی را برای این چنین تعارضات و رفتارهایی نظر می کند که در ادامه به آن ها اشاره می کنیم.

یکی از این راهبردها پرهیز از کلمات و عبارت دو پهلو است. این عبارت زیاد تر از آنکه احترام و محبتی در پی داشته باشند، مخربند. و تبدیل سؤتفاهم و فهمیدن غلط می شوند.

اکنون که به وضوح فهمیدیم نباید با گوشه و کنایه سخن بزنیم، در صورت روبه رو شدن با فردی که اینگونه با ما ربط می گیرد، و سخن می زند چه کنیم؟ چه واکنشی نشان دهیم؟

راهکارهایی در روبه رو با افراد کنایه / طعنه زن

در خواست ربط موثر و شفاف:  هنگامی در رابطه با فرد روبه رو تان با گوشه و کنایه روبه رو می شوید، به صراحت از او بخواهید که شفاف و سرراست حرفش را بزند. حتی به او بگویید که شما اینقدر باهوش نیستید که بفهمید در بعد ذهن او چه می گذرد و دقیقا منظورش چیست. و بهتر از این شیوه سخن زدن در جای فرد دیگر و با کس فرد دیگر منفعت گیری کند. در یک کلام در همان ابتدا او را خلع سلاح کنید.

پرخاشگر- منفعل را شناسایی کنید:  تعداد بسیاری از افرادی که عادت به کنایه زدن دارند، شخصیتی منفعل- پرخاشگر دارند. در این چنین رابطه ای زیاد مهم است که حد و مرزهایی را تعیین کنید. یقین شوید که توانسته اید به طرف بفهماید که از این حرکت خوشتان نمی آید و بخواهید که آن را متوقف کند.

اگر این رابطه برایتان مهم است تلاش کنید بهترین و صمیمانه ترین نسخه از خودتان را به نمایش بگذارید تا طرف شما هم ترغیب بشود که این این چنین با شما  حرکت کند.

از کنترل شدن توسط دیگران و نیز این که شما دیگران را کنترل کنید، بپرهیزید:  یقین باشید که در بعد هر حرکت کنترل کننده  یا کنترل شونده ای رفتاری توام با گوشه و کنایه و اشاره نهفته است که با هم همپوشانی دارند. این چنین رفتاری عزت نفس طرفین را به حداقل ممکن می رساند.

در آخر یادآوری می کنیم که پیامدهای جدی طعنه زدن، متلک گویی، کنایه زدن و با ایما و اشاره چیزی را حالی فردی کردن را بشناسید و یقین باشید در یک رابطه سالم و صمیمی به اختصاصی بین یک زوج هیچ چیز به اندازه مکالمه رو در رو، سخن بگویید صریح و شفاف و نیز صداقت کار امد و مؤثر نیست.