اگرچه افزایش آی.کیو که در ادامه درمورد آن توضیح می‌دهیم امکان پذیر مقدور نباشد، تحقیقات نشان خواهند داد که افراد همیشه می‌توانند سلامتی ذهنی‌شان را نگه داری و از برخی زوال‌های شناختی که به واسطه سن یا مصرف داروهای خاص تشکیل می‌بشود، پیشگیری کنند.

در این مقاله با اتکا به کارشناسان هوش، سلامت مغز و عصب-روان‌شناسی پیشنهاد‌ها و استراتژی‌هایی برای بهبود هوش شما اراعه می‌کنیم. اما پیش از آن ملزوم است توضیح مختصری درمورد چیستی هوش و انواع آن اراعه کنیم.

انواع هوش

روان‌شناسان زمان‌ها است که هوش را ناشی از یک عامل فراگیر به نام «هوش عمومی» می‌دانند و به اختصار به آن جی می‌گویند. جی است که ما را قادر می‌سازد تا از مسئولیت انواعی از ماموریت های فکری و منطقی که رویهم هوش ما را شکل خواهند داد، بربیاییم. افزایش مقدار جی علتافزایش هوش می‌بشود اما این همه ماجرا نیست.

چرا برخی افراد می‌توانند به ۷زبان سخن بگویید کنند اما نمی توانند مالیات را محاسبه کنند؟ چرا برخی‌ها تقریبا از مسئولیت نواختن همه نوع سازی برمی‌آیند اما نمی توانند پارک دوبل انجام بدهند.

جواب : چون محققان امروزی کشف کرده‌اند که نه یک نوع هوش بلکه انواع تعداد بسیاری از هوش وجود دارد.

یک استاد دانشگاه هاروارد به نام هوارد گاردنر در سال ۱۹۸۳ ۸نوع متفاوت از هوش را دسته‌بندی و پافشاری کرد که برخی افراد امکان پذیر در یک یا چندین حوزه نیرومندتر یا ضعیف‌تر از سایرین باشند.

۸نوع هوش

هوش زبانی: این افراد با واژه‌ها خوب کار می‌کنند. آن‌ها زیاد تر در نویسندگی، خواندن و سخنرانی‌های عمومی خوب می باشند.

هوش منطقی و ریاضی: با اعداد خوب می باشند و قادرند که محاسبات را ذهنی انجام بدهند و قوت تحلیلی نسبتا بالایی دارند. آن‌ها به گمان زیاد الگوها را مشاهده و مسائل را راحت حل می‌کنند.

هوش فضایی: آن افرادی که می‌توانند صندوق عقب را برای سفر خوب بچینند دارای هوش فضایی می باشند. این هوش به آن‌ها پشتیبانی می‌کند تا چیزها را به شیوه سه‌بعدی ببینند و می‌توانند اشیاء را در ذهن‌شان فکر و دستکاری کنند. این هوش در جستوجو کردن علایق هنری همانند معماری اثربخش است.

هوش موسیقایی: این افراد به طور ذاتی می‌توانند با ریتم، قدم و دیگر ابعاد موسیقی همراه شوند. این افراد خوانندگان، نویسندگان و موسیقدان‌های خوبی خواهد شد.

هوش حرکتی و جنبشی : این افراد در حرکت دادن موزون بدن توانایی دارند. آن‌ها می‌توانند به لحاظ بدنی هماهنگ عمل کنند و بدنشان را به روشهای ظریفی حرکت دهند.  آن‌ها ورزشکاران، جراحان و کارگران ساختمانی خوبی خواهد شد.   

هوش بین‌فردی: افرادی که هوش بین‌فردی بالاتر از حد طبیعی دارند، زیاد تر می‌توانند سرنخ‌های اجتماعی را بگیرند و نسبت به دیگران همدلی نشان دهند. آن‌ها در پروژه‌های گروهی خوب عمل می‌کنند. افرادی با این توانایی فروشندگان، سیاستمداران، معلمان و کارکنان بهداشتی خوبی می باشند.

هوش درون فردی: این افراد در فهمیدن خود، عادات، محرک‌ها و انگیزه‌هایشان زیاد خوب می باشند. این هوش برای خوداشتغالی، همانند نویسندگی یا انجام پروژه‌هایی که ضرب‌العجل دارد سودمند است.

هوش طبیعت: آن‌هایی که در طبیعت می‌توانند یک قارچ سمی را از غیرسمی تشخیص دهند دارای هوش طبیعت می باشند. آن‌ها ذاتا می‌توانند گیاهان و حیوانات را شناسایی و نیازهای آن‌ها را بفهمند. آن‌ها محیط‌بانان، گیاه‌شناسان و هواشناسان خوبی خواهد شد.

آی‌کیو چیست؟

آی‌کیو مخفف واژه منفعت هوشی (به انگلیسی intelligence quotient) است که زیاد ساده عددی است که نمره جی افراد (هوش عمومی) را مشخص می کند. از طریق یک آزمون استاندارد می‌توانید آی‌کیوی خودتان را به دست آورید. در این آزمون توانمندیهای خاصی که رویهم رفته جی را راه اندازی خواهند داد، اندازه‌گیری می‌بشود. این توانایی‌ها شامل استدلال کلامی، توانایی‌های ریاضی، استدلال بصری-فضایی، شدت پردازش و حافظه مختصر‌زمان است.

رنه لگسو، روان‌شناس، می‌گوید: «مقصد از آزمون‌های هوش اندازه‌گیری «هوش سیال» ـ توانایی فرد در یادگیری اطلاعات تازه و تازه و تفکر انتزاعی ـ و «هوش متبلور» ـ دانشی که فرد تا بحال دریافت و به ذهن سپرده ـ است. زیاد ساده آزمون‌های هوش توانایی یک فرد در اندیشیدن، به کار گرفتن توانایی‌ها و حل قضیه را اندازه‌گیری می‌کند.»

اما نمره آی‌کیو نمی‌تواند بازتاب‌دهنده همه انواع توانایی‌ها همانند شعور متعارف، توانایی تصمیم‌گیری، هوش خلاق یا اضطراب باشد.

جان دلوکا، متخصص علوم اعصاب می‌گوید: «آی‌کیو شخصیت ما را اندازه‌گیری نمی‌کند؛ این درحالیست که شخصیت، که جدا گانه از آی‌کیو است، می‌تواند تأثیر بزرگی روی کارکرد و پیروزی ما در جامعه داشته باشد.»

همه این موارد به مقدار «هوش» یک فرد پشتیبانی می‌کنند. حال بیایید ببینیم چطور می‌توانیم این هوش را افزایش دهیم.

۱۶روش برای باهوش‌تر شدن

۱.خوره کتاب درون‌تان را به حد افراط ارضا کنید

مطالعه کردن نه تنها علتکاهش استرس و آرام‌سازی می‌بشود بلکه تحقیقات نشان داده‌اند که برای تحکیم قوت ذهنی زیاد مهم است. کتاب خواندن به تمرکز، حافظه، دیدن مشکلات از زوایای گوناگون و یادگیری ایده‌های تازه پشتیبانی می‌کند. علاوه بر آن، علتمی‌بشود که واژگان بیش‌تری یاد بگیرید.

۲.فرهنگ لغت متحرک شوید

هنگامی دایره واژگانی‌تان را گسترش می‌دهید در فهمیدن آنچه می‌خوانید و می‌شنوید بهتر حمل می‌کنید. ضمنا در گفتن ایده‌های‌تان به شکلی آشکار‌تر و دقیق‌تر بهتر عمل می‌کنید. این توانایی‌ها در محل کار ، مدرسه و دانشگاه مفیدند.

۳.مغزتان را سرگرم کنید

اگر از بازی خوشتان می‌آید چرا مغزتان را بازی نمی‌دهید؟ مطالعه‌ای که در سال ۲۰۱۹ انجام شد نشان داد که افراد بین سنین ۵۰ تا ۹۳سال که زیاد تر از یکبار در روز جدول کلمات متقاطع حل می‌کردند، در کارکرد شناختی در ۱۰سنجه متفاوت برتری داشتند.

چیستان، سودوکو، کلمات متقاطع یا جداول منطقی همه انها استدلال، توانایی حافظه و حل قضیه شما را به خدمت می‌گیرند و شما را باهوش‌تر می‌کنند.

۴.حافظه‌تان را به چالش بکشید

فکر می‌کنید حافظه‌تان در حد حافظه فیل است؟ بعد تلاش کنید به جای نگاه کردن به فهرستی که از قبل نوشته‌اید موارد را ذهنی برای بیاورید. تکنیک‌های افزایش حافظه به تحکیم حافظه پشتیبانی می‌کنند.

۵.با غریبه‌ها سخن بگویید کنید

همه‌مان به وضوح دلمان می‌خواهد در محیط امن باشیم. احتمالا در کوچه تاریک نباید به غریبه‌ها نزدیک شد اما به جستوجو راه حلهایی برای گسترش حلقه اجتماعی اطراف‌تان باشید. حتی شده با یک باریستا در کافه محلی هم‌سخن بگویید شوید و چند واژه با هم ردوبدل کنید. تحقیقات بسیاری نشان خواهند داد که انزوای اجتماعی می‌تواند علتتنزل حافظه، کارکرد اجرایی و دیگر فعالیت‌های مغز بشود.

هر چه با نظمی مدام با آدم‌های بیشتری ربط بگیرید و در معرض دیدگاه‌ها و توانایی‌های بیش‌تری قرار بگیرید، یاد می‌گیرید که به جهان به روشهای متغیری نزدیک شوید.

۶.تمرکزتان را لیزری کنید

ما تبدیل شده‌ایم به جامعه چندکاره‌گان اما تحقیقات مشخص می کند که تلاش برای انجام چندین کار در لحظه برای مغزمان بد است. هر چه زیاد تر بتوانید حواس‌پرتی‌ها را حذف کنید و متمرکزتر شوید، اطلاعات بیشتری می‌توانید دریافت کنید و به ذهن بسپارید. این چنین می‌توانید همه توجهتان را به ماموریت‌ای که هم‌اکنون در اختیار دارید بدهید که به تحکیم عملکردتان پشتیبانی می‌کند.

۷.چیزهای تازه یاد بگیرید

اشکار شده که یادگیری یک توانایی تازه می‌تواند تغییرات ساختاری در مغز تشکیل کند، مفهومی که به نام نوروپلاستی یا انعطاف عصبی شناخته می‌بشود. یادگیری چیزهای تازه هم به راه اندازی پیوندهای تازه عصبی پشتیبانی می‌کند و هم می‌تواند اندازه محیط‌های خاصی از مغز را تحول دهد.

برای مثال یک راننده تاکسی که نیاز دارد نقشه شهر را به ذهن بسپارد به گمان زیاد هیپوکامپ بزرگتری دارد. هیپوکامپ ناحیه‌ای در مغز است که مسئول حافظه و مسیریابی است. راه‌های بسیاری برای رسیدن به این مقصد وجود دارد. می‌توانید تنیس، شعبده‌بازی، سفالگری یا یک زبان تازه یاد بگیرید. هر فعالیتی که مغز شما را به شیوه تازه‌ای دچار کند برایتان سودمند است.

۸.کنجکاو باشید

درمورد ذهنیت رشد در برابر ذهنیت ایستا زیاد حرف های شده است. یکی از نشانه‌های رشد کنجکاوی و پرسشگری درمورد این است که چطور می‌توان چیزها  و کارها را بهتر انجام داد. این شیوه خلاقیت را افزایش می‌دهد. گشوده بودن در برابر ایده‌های گوناگون شما را به ملاقات و دیدار با آدم‌های متفاوت با دیدگاه‌های متفاوت هدایت می‌کند و همانطور که در بالا به آن اشاره شد علتنگه داری سلامت مغز می‌بشود. از طرفی کنجکاوی علتپرسشگری و کسب اطلاعات زیاد تر می‌بشود که می‌تواند از این طریق نیز به افزایش هوش شما پشتیبانی کند.

۹.از زامبی‌ها فرار کنید

اتاق فرارها چیزی فراتر از فقط خوشگذرانی می باشند؛ این محل‌ها می‌توانند به تمرکز، حافظه، خلاقیت و توانایی‌های حل مسئل پشتیبانی کنند. علاوه بر آن، به شما پشتیبانی می‌کنند که با کارامدی بیشتری با همکاران، همکلاسی‌ها یا دوستان‌تان تعامل کنید. فرقی نمی‌کند که نوشته این اتاق فرارها چه باشد، از فرار از زامبی‌های مغزخوار گرفته تا سرقت بانک، اتاق فرارها می‌توانند هم در شکل فردی و هم در شکل گروهی برایتان سودمند باشند و نیرومندتر شدن تمرکز، ارتباطات شفاف‌تر، توانایی‌های خلاقانه‌تر حل قضیه، حافظه بهتر، توانایی‌های شناختی بهتر و همین‌طور تحکیم هوش عاطفی و اجتماعی شما را در پی داشته باشند.

شما درمی‌یابید که هنگامی آدم‌ها دست به دست همدیگر خواهند داد مشکلات را بهتر و آسان‌تر و با کیفیت بهتر حل می‌کنند تا این که بخواهند به تنهایی روی مسائل تمرکز کنند.

۱۰.از منطقه امن‌تان خارج شوید

اگر همیشه دوست داشته‌اید با زیپلاین از دل جنگل عبور کنید اما تا کنون شجاعتش را نداشته‌اید، باید بدانید که انجام کارهای تازه آزادسازی دوپامین ـ همان هورمون حس خوب ـ را در مغز افزایش می‌دهد. دوپامین این چنین علتایجاد پیوندهای تازه عصبی در مغز می‌بشود و خلاقیت را تحکیم می‌کند. نیازی نیست که فعالیت شما به اندازه زیپلین محیرالعقول باشد، می‌توانید در طبیعت راهپیمایی کنید، غذای تازه‌ای امتحان کنید، به موسیقی متغیری گوش کنید یا یک فیلم کاملا متفاوت با ذائقه‌تان تماشا کنید.

۱۱.فردی را هدایت کنید

هنگامی دارید به فردی پیشنهاد‌ای می‌کنید ـ چه آموزش نویسندگی خلاق در یک کالج محلی باشد چه یاد دادن چگونگی منفعت گیری از یک برنامه تازه به خاله یا عمه ـ در حال تحکیم مغز خودتان هستید.

این عمل که تحت گفتن «تاثییر شاگرد» شناخته می‌بشود مشخص می کند افرادی که مجبورند به دیگران چیزی بیاموزند در حقیقت خودشان در به یادآوردن آنچه آموزش داده‌اند زیاد بهتر و سازمان‌یافته‌تر عمل می‌کنند.

حتی آموزش یک توانایی فیزیکی، همانند چگونگی پرتاب توپ در گلف، پردازش اطلاعات و یادگیری حرکتی در معلمان را افزایش می‌دهد.

۱۲.ماهر یا متخصص شوید

اگر گلدوزی دوست ندارید، باغبانی یا آشپزی را امتحان کنید. یک سرگرمی اشکار کنید که شما را ارضا کند ـ اصلا مهم نیست که این سرگرمی چه باشد. فعالیتی که از آن لذت می‌برید را انتخاب کنید و آن را مرتب انجام دهید. بسته به سرگرمی شما، امکان پذیر به ارتباطات اجتماعی تازه و ارتباطات عصبی تازه منجر بشود. نتیجه یک مطالعه ژاپنی که روی ۵۰۰۰۰نفر انجام شده است مشخص می کند که با افزایش سرگرمی‌های افراد گمان فراموشی افت اشکار می‌کند.

۱۳.یک ساز یاد بگیرید

نشان داده شده که یادگیری موسیقی به افزایش هوش پشتیبانی می‌کند. تحقیقات نشان داده افرادی که ساز یاد می‌گیرند نسبت به افرادی که موسیقی یاد نمی‌گیرند، حافظ مختصر‌زمان بهتری دارند. نواختن موسیقی به تحکیم هوش و توانایی‌های عملکردی اجرایی همانند دقت و حل قضیه پشتیبانی می‌کند. اگر بتوانید عضو یک گروه موسیقی باشید، تعامل های اجتماعی‌ و توانایی‌های همکاری‌تان را تحکیم می‌کنید.

۱۴.به غریزه‌تان مطمعن کنید

هنگامی غریزه‌تان درمورد قضیه‌ای به شما هشدار می‌دهد آن را فقط یک گمان کور ندانید. این مغز شما است که ناخودآگاه موقعیت‌ها و آدم‌ها را می‌خواند و سپس مدارهای عصبی و انتقال‌دهنده‌های عصبی در گوارش‌تان به آن عکس العمل مشخص می کند.

دقت به این سرنخ‌ها علتمی‌بشود که از طریق فهمیدن بهتر آنچه واقعا در اطرافتان رخ می‌دهد، باهوش‌تر و با هوش‌تر شوید.

۱۵.برای بازاندیشی زمان بگذارید

نوشتن خاطرات روزانه به یادآوردن آنچه حقیقتا رخ داده و چگونگی پاسخگویی شما به آن موقعیت را برای‌تان ممکن‌تر می‌کند. این کار علتمی‌بشود که در موقعیت‌های شبیه در آینده به روشهای خلاقانه‌تری جواب دهید. نوشتن خاطرات روزانه استرس شما را کم می‌کند و خلق‌تان را بهبود می‌دهد. راه حلهای مختلفی برای خاطره‌نویسی روزمره ـ از سپاسگزاری برای داشته‌هایتان تا بولت‌ژورنال‌ها تا برنامه‌های کاربردی‌ای که وادارتان می‌کنند عکس‌هایی که روزتان را توصیف می‌کنند، آپلود کنیدـ وجود دارند.

روشی را انتخاب کنید که با سبک زندگی‌تان جور باشد.

۱۶.مغزتان را پرورش دهید

اشکار شده همان کارهایی که قلب‌تان را تحکیم می‌کند برای مغزتان هم خوب است. عادت‌های سالم همانند ورزش منظم، مصرف غذاهای غنی از امگا۳ و آنتی‌اکسیدان، پرفیبر، حاوی پروتئین و ویتامین‌های متنوع همانند ماهی، گردو، انواع توت پیشنهاد می‌بشود. مدیتیشن و آرام‌سازی را نیز فراموش نکنید.

سخن آخر

به نظر می‌رسد که آدم‌های باهوش در معرض فعالیت‌ها، آدم‌ها و توانایی‌های بیشتری قرار داشته‌اند. خودتان را از تنوع توانایی‌هایی که برای بدن و قلب و مغزتان سودمند و سالم است محروم نکنید.