نان به گفتن قوت مهم مردم خط قرمز دولت سیزدهم به حساب می اید تا جایی که دولت در اردیبهشت ماه سال ۱۴۰۱ مطرح هوشمندسازی یارانه آرد و نان را کلید زد؛ به طوری که بر پایه این مطرح مقدار آرد تحویلی به نانوایی‌ها مطابق اراعه تعداد نان محاسبه و اراعه شد، اما تغییری در نرخ نان مصرفی مردم رخ نداد.

پیش از آن به علت پایین بودن نرخ آرد، قسمت قابل توجهی از آن به طور قاچاق از سرزمین خارج می‌شد؛ به این علت یکی از با اهمیت ترین عمل های دولت در ۱.۵ سال قبل در پی آزادسازی نرخ آرد صف و صنعت، تلاش در ارامش نرخ نان، ساماندهی نانوایی‌های سرزمین با نصب کارتخوان‌های هوشمند با مقصد افت توزیع خارج از شبکه، جلوگیری از قاچاق آرد و افت ضایعات نان خشک برای برخی دامداری‌ها در سرزمین بوده است.

حال با این عمل دولت، مصرف نان بهینه شده تا جایی که مردم مصرف روزانه خود را مدیریت می‌کنند؛ به این علت ضایعات نان و وجود نان خشک افت یافته و یا دیگر در بازار موضوعی تحت گفتن نان خشک نیست؛ این در حالی است که پیش از این برخی دامداران برای خوراک دام خود نان خشک ضایعاتی مردم را می‌خریدند.

این چنین دولت عدم افزایش قیمت نان را با راه حلهای گوناگون برای نانوایی‌ها جبران کرد؛ تا جایی که علاوه بر این که هر کیسه ۵۰ کیلویی آرد نان به نرخ دولتی بین ۶۶۰ تا ۹۰۰ تومان به آن‌ها اراعه می‌دهد، به‌ازای فروش هر یک میلیون تومان نان، به حساب آن‌ها مبلغ ۳۰۰ هزار تومان واریز می‌بشود تا متضرر نشوند، اما تخلف برخی نانوایان با سیاست‌گذاری‌های دولت همخوانی ندارد و هرچقدر دولت راهکاری برای جلوگیری از تخلفات آن‌ها اجرا می‌کند؛ اما باز هم ناظر برخی تخلفات هستیم.

با دقت به تخصیص یارانه آرد و نان، بازار سیاهی برای این محصول تشکیل شده که برخی متخلفان برای سود زیاد تر نان مردم را به نان خشک تبدیل کرده و آن را با چند برابر قیمت می‌فروشند که با احتکار و خشک کردن آن سود قابل توجهی به جیب می‌زنند.

به حرف های برخی کارشناسان این قسمت، اگر قیمت هر کیلوگرم نان خشک ۸ هزار تومان باشد، متخلفان روی هر ۳ عدد قرص نان بربری یارانه‌ای بیشتر از ۳ برابر سود می‌کنند که در حجم بالا رقم قابل توجهی خواهد می بود.

بر پایه این گزارش، دامداران برای تهیه خوراک دام، علوفه دامی و جو را با قیمت‌هایی بالای ۱۰ هزار تومان خریداری می‌کنند، اما این دامداران برای افت هزینه‌ها، نان خشک را با نرخ هر کیلوگرم هشت هزار تومان به گفتن خوراک دام خریداری می‌کنند.

این بدان معناست که هنگامی قیمت هر عدد نان بربری یارانه‌ای ۲۵۰۰ تومان است، قیمت هر کیلوگرم جو بین هشت هزار و ۳۰۰ تومان تا ۱۱ هزار و ۸۰۰ تومان، ذرت بین ۱۰ هزار و ۸۰۰ تومان تا ۱۲ هزار و ۳۰۰ تومان، یونجه بین ۱۱ هزار و ۷۰۰ تومان تا ۱۴ هزار تومان، سبوس گندم ۶ هزار و ۷۰۰ تومان تا هفت هزار و ۵۰۰ تومان و کاه ۲ هزار تومان برای دامداران همه می‌بشود.

سامانه نظارت برخط نانوایی‌های سرزمین فعال شد

در پی اصلاح نرخ آرد صنف و صنعت، دولت بهینه‌سازی مصرف و جلوگیری از تخلفات، نانوایی‌های سراسر سرزمین را به کارتخوان‌های هوشمند تجهیزکرد که در این سامانه تعداد نان و حتی نایلون با قیمت‌های مصوب اشکار است. اکنون نیز سامانه نظارت برخط نانوایی‌های سرزمین برای دریافت اطلاعات کارکرد نانوایان فعال شده که این آمار‌ها به طور برخط در اختیار وزارت جهاد کشاورزی و بازرسان شورای آرد و نان قرار می‌گیرد.

بر پایه سامانه مطرح هوشمندسازی یارانه آرد و نان همه داده‌های خرید و فروش و تراکنش نانوایی‌ها از سراسر سرزمین تجمیع و مورد بازدید قرار می‌گیرد؛ در واقع آنچه در این سامانه قابل‌ردیابی است کارکرد واحد‌های خبازی است که بر پایه آمارها، خبازی‌های پرریسک رصد، شناسایی و به بازرسی وزارت جهاد کشاورزی و در نهایت سازمان تعزیرات حکومتی معارفه خواهد شد.

این چنین برخی نانوایی‌های لواشی در دستگاه‌های کارتخوان هوشمند قیمت یک نایلون را به قیمت یک عدد نان همان ۱۰۰۰ تومان محاسبه می‌کنند

اما طی روز‌های تازه گزارش‌های تخلفات نانوایی‌ها از استان‌های گوناگون به گوش می‌رسد که نانوایان یا خود یا به پشتیبانی برخی سودجو دست به احتکار آرد و نان برای فروش به دامداری‌ها می‌زنند که این عمل علاوه بر تخلف قانونی، اجحاف در حق شهروندانی است که برای تهیه تعدادی نان برای قوت روزانه در صف نانوایی‌ها بایستند و یا این که با افت اراعه مواجه شوند.

به‌تازگی اظهار شد که در بجنورد یک نانوای متخلف با احتکار ۵ هزار قرص نان و نزدیک به ۱۲۵ کیسه آرد نوع یک و دو، در شیروان خراسان شمالی خرید ۱۰ هزار قرص نان از یک نانوایی و اراعه خارج از شبکه بیشتر از ۱۴ هزار قرص نان با چندین کارت هدیه و اعتباری در زاهدان تلاش در برهم زدن بازار این کالای اساسی داشتند.

این چنین بازدید‌های میدانی مشخص می کند، برخی افراد در این قسمت هم چنان تخلف می‌کنند به طوری که دستگاه‌های کارتخوان هوشمند نان را در کشوی میز گذاشته و با دستگاه‌های کارتخوان معمولی مبلغ نان را از مشتریان دریافت می‌کنند.

با وجود این که قیمت آرد نان تغییری نداشته و هم چنان با نرخ سال قبل به‌دست نانوایان می‌رسد، اما برخی نانوایی‌ها عمل به افت وزن چانه و کوچک کردن نان کرده‌اند تا جایی که برخی شهروندان می‌گویند اندازه نان به نصف تحول یافته و زیاد کوچک شده و ناچارند برای مصرف روزانه خود تعداد نان بیشتری خریداری کنند.

این چنین برخی نانوایی‌های لواشی در دستگاه‌های کارتخوان هوشمند قیمت یک نایلون را به قیمت یک عدد نان همان ۱۰۰۰ تومان محاسبه می‌کنند؛ یعنی به جای نرخ نایلون گزینه نان را می‌زنند، یا این که برخی به جای فروش یک عدد نان ۱۰ هزار تومانی ۴ عدد نان ۲۵۰۰ تومانی را انتخاب می‌کنند تا در آخر ماه آرد بیشتری دریافت کنند، یقیناً برخی نانوایی‌هایی که از دستگاه‌های کارتخوان هوشمند منفعت گیری نمی‌کنند حتی قیمت نایلون ۱۰۰۰ تومانی را به قیمت ۲۰۰۰ تومان می‌فروشند.

برخی واحد‌های نانوایی برتری اراعه نان را اسنپ فود‌ها و صنوف یعنی طباخی‌ها، کبابی‌ها، رستوران‌ها و سوپرمارکت‌ها می‌دانند و با وجود صف‌های طویل در نانوایی‌ها، قسمت عمده نان را برای واحد‌های مذکور کنار می‌گذارند و خارج از واحد‌های خود با قیمت‌های ۲ تا سه برابری نرخ مصوب به صنوف می‌فروشند؛ به این علت این نوشته علتمی‌بشود شهروندان ساعت‌ها در صف‌های طویل جلوی نانوایی‌ها برای تهیه تعدادی نان بایستند.

این عمل نانوایی‌ها علتشده تا ساعت کاریشان افت یابد، یعنی ساعت کاری آنان از سه شیفت به دو شیفت و بعضی اوقات اوقات به یک شیفت در روز تحول یافته است و برخی تا ظهر زیاد تر کار نمی‌کنند و همین امر علتسردرگمی شهروندان برای تهیه نان روزانه خود می‌بشود.

حال با احتکار نان توسط برخی سودجو جهت خشک کردن و تحویل به دامداری‌ها؛ حجم نانی که به‌دست مشتریان می‌رسد افت یافته تا جایی که با نانوایان دل بخواهی کار می‌کنند و در زیاد تر ساعات تعطیل می باشند و یا این که مردم باید ساعت‌ها برای تامین نان روزانه خود در صف‌ها بایستند.

«مسعود امرالهی» مدیرکل دفتر بازرسی و نظارت بر کالای اساسی وزارت جهاد کشاورزی او گفت: اخیراً با راه‌اندازی سامانه نظارت برخط نانوایی‌های سرزمین بازرسی‌ها به طور آنلاین از طریق سامانه و یا بازدید دستگاه‌های کارتخوان فروش نان در خود واحد‌های صنفی انجام می‌بشود به طور مثال یک نانوایی که توسط سامانه هوشمند شناسایی شده در یک بازه وقتی سه ماهه ۱۴ هزار قرص نان را خارج از شبکه رسمی از طریق کارت هدیه و کارت‌های اعتباری خریداری کرده می بود.

وی با گفتن این که بازدید‌های مشخص می کند نان‌های احتکار شده داخل دامداری‌ها می‌بشود افزود: این چنین بخشی از نان‌ها داخل واحد‌های صنفی مصرف عمده نان همانند کبابی‌ها، اسنپ فود‌ها و صنوف یعنی طباخی‌ها، کبابی‌ها، رستوران‌ها و سوپرمارکت‌ها می‌بشود که این موضوعات نیز مورد رصد جدی قرار گرفته و چنانچه تخلفی احراز یا تکرار بشود، ضمن معارفه به دستگاه‌های قضایی، سهمیه آرد آنان نیز قطع خواهد شد.

مدیرکل دفتر بازرسی و نظارت بر کالای اساسی وزارت جهاد کشاورزی پیامد این چنین موضوعاتی را ازدیاد صف‌ها و طویل شدن صفوف شهروندان برای خرید نان دانست و اظهارکرد: دولت گندم را کیلویی ۱۵ هزار تومان می‌خرد و علاوه بر گندم به آرد یارانه می‌پردازد تا این محصول با نرخ کیلویی ۶۶۰ و ۹۰۰ تومان به‌دست نانوایی‌ها برسد.

وی با گفتن این که نظارت هوشمند بر فروش نان به طور برخط به شکل آزمایشی در تهران اغاز شده است افزود: در این فرآیند بازرسان با مراجعه به واحد‌های صنفی و داخل کردن کد مخصوص خود در دستگاه‌های کارتخوان هوشمند می‌توانند به کارکرد نانوایی‌ها دسترسی داشته باشند و بعد از شناسایی هرگونه تخلفی می‌توانند به طور برخط خطا کار را به سازمان تعزیرات حکومتی معارفه کنند.

وی اظهارکرد: به منظور شفافیت کارکرد نانوایی‌ها و جلوگیری از هرگونه تخلف احتمالی ملزوم است که کارتخوان‌های هوشمند نانوایی‌ها در اختیار شهروندان قرار بگیرد