این‌ها درحالی است که حداقل حقوق کارگران در سال جاری نیز تقریبا برابر حداقل هزینه تامین مواد خوراکی بوده و از همین‌رو می‌توان او گفت حداقل بگیران توانایی تامین نیازهای غیرخوراکی و افزایش کیفیت زندگی خود را ندارند. 

در این گزارش سبد معیشتی برای یک خانوار ایرانی و بر پایه اندازه این خانوار که معادل ۳.۱ است مورد محاسبه قرار گرفته است. 

مختصری در رابطه سبد معیشتی

فراهم تغذیه سالم برای هر فرد الزام مصرف منظم گروه‌های متنوع غذایی است تا از ابتلا به بیماری‌های ناشی از سوءتغذیه جلوگیری شود. هزینه تهیه این اقلام غذایی، به علت ربط مستقیم با سلامت جسمی، حتی در شرایط افت درآمد نیز طبق معمول از سبد مصرفی خانوار حذف نمی‌شود.

در همین جهت، مراکز علمی برجسته سرزمین از جمله انستیتو تحقیقات تغذیه و صنایع غذایی و دانشکده علوم تغذیه دانشگاه علوم پزشکی تهران، الگویی تحت گفتن «سبد غذایی بهینه» طراحی کرده‌اند که ترکیبی استاندارد از گروه‌های غذایی الزامی برای فراهم نیازهای روزانه بدن اراعه می‌دهد. اکوایران با منفعت گیری از کلیات این سبد و مقادیر پیشنهاد‌شده آن، سبد معیشت اکوایران را طراحی کرده است. 

با وجود سهم بالای خوراکی در سبد مصرف خانوار، بر پایه داده‌های تازه دسترسی به الگوی تغذیه‌ای استاندارد برای قسمت قابل توجهی از جامعه، با سختی‌های فزاینده‌ای همراه شده است. افزایش ماهانه قیمت کالاهای اساسی و جهش هزینه‌های سبد غذایی در ماه‌هایی پایانی سال قبل، سختی اقتصادی مضاعفی بر خانوارها داخل کرده است.

با تحلیل داده‌های رسمی انتشار شده توسط مرکز آمار ایران، شاخصی اختصاصی برای محاسبه «هزینه ماهانه فراهم سبد غذایی مطلوب» گسترش داده شده است که مشخص می کند در خرداد ماه سال جاری این هزینه برای هر خانوار بیشتر از ۱۰ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان برآورد شده است. 

سبد پیشنهادی ما مشتمل بر ۱۳ گروه کالایی است که با مقصد پوشش نیازهای تغذیه‌ای با حداقل هزینه طراحی شده است. برای افت هزینه‌ها، اقلام اقتصادی‌تر و پرمصرف‌تر همچون برنج وارداتی و حبوباتی همانند عدس و لپه در برتری قرار گرفته‌اند. گرچه این سبد می‌تواند با اقلام مغذی‌تر تکمیل شود، اما در راستای نگه داری حداقلی بودن هزینه‌ها، این چنین گسترش‌ای مورد نظر قرار نگرفته است.

به این علت سبد پیشنهادی به لحاظ اقلام جزئی تفاوت‌هایی با سبد انستیتو تغذیه دارد. برای مثال، در سبد انستیتو گروه لبنیات و مقدار مصرف مطلوب آن ذکر شده در حالی که ما لبنیات را به «شیر»، «ماست»، «پنیر» و «کره» تقسیم کرده و حجم مورد نیاز برای مصرف ماهانه لبنیات را بین این ۴ مورد به شکل مساوی تقسیم کرده‌ایم. 

تفاوت این سبد با «سبد شاخص قیمت مصرف‌کننده» مرکز آمار در دو سپس است: تمرکز بر فراهم حداقل نیازهای غذایی فردی و تفاوت در روال نوسانات قیمتی نسبت به تورم عمومی. این ویژگی‌ها، سبد غذایی اکوایران را به معیاری جدا گانه برای سنجش سختی اقتصادی بر تغذیه خانوارها تبدیل می‌کند. 

جزئیات حداقل هزینه سبد خوراکی خانوار در خرداد ۱۴۰۴

بر پایه محاسبات ما و بر پایه گزارش «متوسط قیمت خوراکی‌های منتخب در مناطق شهری» مرکز آمار، در خرداد سال جاری تهیه لبنیات برای یک خانوار بیشتر از ۳ میلیون تومان هزینه داشته است. بر پایه آن چه که قبلا اشاره شد،  گروه لبنیات در جدول انستیتو تغذیه را به ۴ نوع کالای لبنی پرمصرف تقسیم کرده است.

بر پایه این تقسیم‌بندی، هر فرد باید ۴.۵ لیتر شیر، ۳ کیلوگرم ماست، ۷۵۰ گرم پنیر و ۷۵۰ گرم کره در طول یک ماه مصرف کند. حال اگر این مقادیر بر پایه اندازه خانوار مورد بازدید قرار دهیم، هزینه تامین دو مورد اول به ترتیب ۶۷۷ هزار تومان و ۶۳۳ هزار تومان بوده است. مبلغ مورد نیاز برای تامین پنیر و کره به مقدار اشاره شده نیز به ترتیب ۴۰۵ هزار تومان و یک میلیون و ۴۳۹ هزار تومان است. به این علت از بین کالاهای لبنی گوناگون، بیشترین هزینه به «کره» تعلق دارد. 

اما لبنیات تنها گروه خوراکی نبوده که در خرداد ناظر افزایش قیمت بوده و سهم بالایی از مخارج خوراکی را به خود تعلق داده است؛ گوشت، میوه‌جات و برنج نیز نقش مهمی در تورم خوراکی خرداد سال جاری ایفا کرده‌اند. 

بر پایه مقادیر پیشنهاد شده، هر فرد باید در ماه ۲ کیلو و ۱۰۰ گرم برنج مصرف کند. اگر مبنا برنج خارجی درجه یک باشد، هزینه تامین این قسمت از خوراک در مقیاس خانوار در خرداد به ۵۵۰ هزار تومان رسیده است. گوشت گاو یا گوساله نیز برای هر خانوار یک میلیون و ۷۲۸ هزار تومان هزینه به وجود اورده است. از طرفی، هر خانوار برای تامین حداقلی از میوه‌جات که پرتقال و سیب می باشند باید به ترتیب ۶۳۵ هزار تومان و ۹۲۲ هزار تومان هزینه کند. 

با دقت به مقادیری که حرف های شد، هر خانوار در خرداد امسال برای تهیه این سبد خوراکی باید ۱۰ میلیون و ۵۳۹ هزار و ۸۳۰ تومان هزینه کند. 

این رقم نسبت به اردیبهشت ماه ۵.۴ درصد و نسبت به خرداد سال قبل ۴۳.۵ درصد رشد کرده است. بالاتر بودن رشد ماهانه قیمت این سبد نسبت به تورم ماهانه کل سرزمین (۳.۳ درصد) مشخص می کند که شدت افزایش قیمت اقلام خوراکی اساسی و الزامی برای یک خانوار از شدت افزایش قیمت کل اقلام سبد مصرف یک خانوار در خرداد امسال بالاتر بوده است.