سیرموک یا سیر کوهی یکی از گیاهان دارویی و خوراکی بومی ایران است که با اغاز فصل بهار، در دامنه‌های سرسبز کوهستانی جوانه می‌زند. این گیاه ماشین، نه تنها طعمی مطبوع و منحصر‌به‌فرد دارد، بلکه دارای خواص درمانی بسیاری نیز هست که آن را به یکی از گنجینه‌های طبیعی غرب ایران تبدیل کرده است. در این مقاله به بازدید محل رویش سیرموک، خواص دارویی آن، و غذا‌هایی که می‌توان با این گیاه خوش‌عطر تهیه کرد می‌پردازیم.

سیرموک زیاد تر در نواحی کوهستانی و مرطوب غرب ایران، به‌اختصاصی در استان‌های کردستان، کرمانشاه، ایلام، لرستان و کهگیلویه و بویراحمد رشد می‌کند. این گیاه طبق معمولً از اواخر اسفند تا اواسط اردیبهشت در طبیعت یافت می‌شود و در ارتفاعات زاگرس و دشت‌های سرسبز، در لابه‌لای سنگ‌ها و بوته‌های ماشین می‌روید. مردم محلی هر ساله با اغاز بهار برای جمع‌آوری سیرموک به دامنه‌های کوه می‌روال.

سیرموک سرشار از ترکیبات گوگردی، آنتی‌اکسیدان‌ها و ویتامین‌هایی است که آن را به یک گیاه دارویی پرکاربرد تبدیل کرده‌اند. برخی از با اهمیت ترین خواص سیرموک عبارت هستند از:

ضدعفونی‌کننده طبیعی: سیرموک خاصیت آنتی‌باکتریال داشته و در تحکیم سیستم ایمنی بدن نقش دارد.

افت‌دهنده سختی خون و کلسترول: همانند سیر معمولی، مصرف سیرموک به سلامت قلب پشتیبانی می‌کند.

تحکیم گوارش و اشتها: این گیاه با تحریک آنزیم‌های گوارشی، به هضم بهتر غذا پشتیبانی می‌کند.

خاصیت سم‌زدایی: مصرف منظم آن جهت پاکسازی کبد و خون می‌شود.

ضد التهاب و ضد ویروس: مصرف آن به‌اختصاصی در فصل سرماخوردگی می‌تواند نقش پیشگیرانه داشته باشد.

کاربرد سیرموک در آشپزی:

سیرموک یکی از مواد اولیه محبوب در غذا‌های محلی غرب سرزمین است. طعم خاص آن، که چیزی بین پیازچه و سیر است، جهت شده تا در انواع غذا‌ها به کار گرفته شود. از جمله غذا‌های معروف با سیرموک می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

کوکو سیرموک: ترکیبی از سیرموک خردشده، تخم‌مرغ، آرد و ادویه که در روغن سرخ می‌شود.

دمپخت سیرموک: برنج معطر پخته شده با سیرموک و زردچوبه.

بورانی سیرموک: ترکیب سیرموک پخته شده با ماست، سیر و نعناع خشک.

املت سیرموک: مناسب برای صبحانه‌ای مقوی یا شام سبک.

منفعت گیری در آش محلی: به‌خصوص در آش ترخینه یا آش دوغ کردستان و کرمانشاه.

سیرموک نه تنها یک گیاه خوراکی خوش‌طعم است، بلکه با خواص دارویی متعددش، جایگاه اختصاصی‌ای در طب سنتی و آشپزی محلی دارد. نگه داری این گیاه مورد قیمت و آموزش مصرف پایدار آن می‌تواند به نگه داری تنوع زیستی مناطق کوهستانی و سلامت جوامع محلی پشتیبانی کند. اگر به جستوجو توانایی‌ای متفاوت و سالم در آشپزی هستید، نظر می‌کنیم حتماً از سیرموک در دستور‌های غذایی‌تان منفعت گیری کنید.

غذای محبوب با سیرموک

در استان فارس با منفعت گیری از سیرموک نوعی پلو پخته می‌شود که همانند سبزی پلو طبخ می‌شود. و به آن دمپخت سیرموک حرف های می‌شود و بعضی اوقات نیز با گوشت لایی طبخ میگردد. این پلو در روز‌های ابتدایی سال و خصوصاً عید نوروز زیاد طرفدار دارد.

این چنین در استان بوشهر و گناوه و حومه و لامرد و مهر در اواخر پاییز و اغاز زمستان آن را با ارد نان و ادویه مخلوط کرده و نانی به اسم بلبل تهیه میکنند سپس جیکه‌ای را که با مقداری زرشک تفت داده‌اند و ادویه‌هایی همانند فلفل نمک و نمک به آن زده‌اند را دولای آن می‌گذارند و روی تابه می‌پزند و با مقداری کره سرو می‌کنند که این غذا طرفداران تعداد بسیاری دارد.