دیدن نور سفید، حس خروج از بدن و حس وجود یک حاضر فرا طبیعی، از نشانه‌های ازمایش ها نزدیک به مرگ (NDE) می باشند. این اتفاق‌ها که زیاد تر توسط افرادی که دچار ایست قلبی شده و احیا شده‌اند گزارش خواهد شد، امکان پذیر در واقع یک عکس العمل تکاملی مغز در روبه رو با خطر مرگ باشند.

در هر حال و بی تردید افراد در آن لحظات ازمایش ها متغیری را لمس می کنند که خبر دقیق تر از آنها واقعا دلنشین دقت و شگفت خواهد می بود. از همین رو محققان بر آن شده اند تا در این باره تحقیقات گسترده تری را انجام بدهند.

مغز در روبه رو با مرگ چه واکنشی مشخص می کند؟

محققان در این مطالعه، NDE ها را به‌گفتن “حالاتی از آگاهی گسسته” توصیف می‌کنند که در روبه رو با “تهدیدات فیزیکی واقعی یا بالقوه” رخ خواهند داد. آن‌ها با بازدید تحقیقات قبل درمورد عرصه‌های روان‌شناختی و عصبی این ازمایش ها، مدل جامعی را اراعه کرده‌اند که یافته‌های قبلی را در یک چارچوب یکپارچه قرار می‌دهد.

این مدل که “نظریه تکاملی-عصب‌شناختی فهمیدن ازمایش ها نزدیک به مرگ” یا NEPTUNE نام‌گذاری شده، توضیح می‌دهد که این ازمایش ها در شرایطی اغاز خواهد شد که سطح اکسیژن در مغز افت یافته و در روبه رو، غلظت دی‌اکسید کربن افزایش می‌یابد.

این تغییرات تبدیل “اسیدوز مغزی” خواهد شد که موجی از تحریک عصبی در نواحی کلیدی مغز، از جمله محل اتصال گیجگاهی-جداری (TPJ) و لوب بعد‌سری را به همراه دارد و علتآزاد شدن گسترده انتقال‌دهنده‌های عصبی درونی می‌گردد.

به‌گفتن مثال، افزایش سیگنال دهی سروتونین امکان پذیر مسئول توهمات بصری آشکار در طول این ازمایش ها باشد. افزایش اندورفین و GABA می‌تواند حس اسایش عمیق را توضیح دهد و افزایش شدید دوپامین نیز امکان پذیر علت حس واقع‌گرایی بیشتر از حد در این ازمایش ها باشد.

چرا مغز این چنین واکنشی مشخص می کند؟

محققان بر این باورند که NDE ها امکان پذیر بخشی از یک “عکس العمل دفاعی عصبی-فیزیولوژیک” باشند که در مواقعی که جواب‌های رفتاری همانند “جنگ یا گریز” دیگر مقدور نیستند، فعال می‌شود.

در این چنین شرایطی مغز داخل “حالت تجزیه ذهنی” می‌شود و تمرکز را به سمت خیال‌پردازی‌های درونی هدایت می‌کند تا فرد بتواند با موقعیت تهدیدکننده کنار بیاید و زنده بماند.

چرا برخی افراد زیاد تر از دیگران NDE را توانایی می‌کنند؟

این مطالعه مشخص می کند که برخی افراد برای توانایی NDE مستعدتر از دیگران می باشند. به‌اختصاصی، افرادی که:

• گرایش بیشتری به تجزیه ذهنی (Dissociation) و خیال‌پردازی دارند، به گمان بیشتری در زمان روبه رو با خطر مرگ، توانایی دیدن نور سفید را دارند.
• افرادی که دچار “نفوذ REM” می باشند، یعنی فعالیت مغزی مرتبط با خواب REM را حتی در بیداری توانایی می‌کنند، زیاد تر دچار NDE خواهد شد.

محققان به این مسئله اشاره کرده‌اند که این ویژگی امکان پذیر عناصری کلیدی از NDE، همانند ادراک نوری غیرعادی، حس سرخوشی و تواناییٔ خروج از بدن را توضیح دهد.

سؤالات بی‌جواب درمورد ازمایش ها نزدیک به مرگ

گرچه مدل NEPTUNE برخی از ابعاد NDE ها را توضیح می‌دهد، اما تا این مدت سوال‌های بی‌جواب تعداد بسیاری باقی مانده‌اند. همانند این که چه ترکیبی از فرآیندهای عصبی برای تشکیل NDE الزامی و کافی است؟

ملزوم به ذکر است که مدل NEPTUNE تا این مدت نمی‌تواند اتفاق پیش‌آگاهی را که برخی افراد بعد از NDE گزارش می‌کنند (همانند داشتن حسی از آینده) را توضیح دهد.