«محاسبه سنوات آخر کار کارگران مشمول قانون کار» مدام یکی از مسائل مورد مناقشه بوده است؛ در سال‌های تازه، چندین دادنامه صادره از سوی هیات عمومی دیوان عدل اداری به این نوشته اشاره داشته‌اند؛ و یقیناً در مواردی یک دادنامه، بایدها و الزامات قبلی را نسخ کرده است.

در هر حال، آنچه که به کارگران مشمول قانون کار سپس از سی سال خدمت پرداخت می‌شود، زیاد کمتر از آن رقمی است که کارمندان دولت تحت گفتنِ «پاداش آخر خدمت» دریافت می‌کنند؛ پاداش آخر خدمت کارمندان دولت طبق معمولً چند صد میلیون تومان است.

حال به نظر می‌رسد با دقت به آخرین دادنامه صادره از سوی دیوان عدل اداری در سال قبل، مبلغ سنوات پرداختی به کارگران در آخر خدمتِ آن‌ها بازهم محدود شده است و در حقیقت در بهترین حالت، از ۳۰ یا ۴۰ میلیون تومان تجاوز نخواهد کرد.

سوال این است که بر پایه آخرین دادنامه‌ هیات عمومی دیوان عدل اداری، چه اقلام و شاخص‌های مزدی‌ای مبنای محاسبه سنوات و مزایای آخر کارِ کارگران قرار می‌گیرند؟ حق قانونی کارگران در زمان خاتمه‌ی خدمت چه مقدار است و چطور محاسبه می‌شود؟

آرمین خوشوقتی، کارشناس ارشد حقوق و روابط کار، در ربط با محاسبه سنوات کارگران او گفت: سال قبل هیات عمومی دیوان عدل اداری، یک رای تازه در رابطهِ نحوه محاسبه‌ی سنوات کارگران صادر کرد. بر پایه این رای تازه، دادنامه ۳۳۲۸ هیات عمومی دیوان عدل اداری که در سال ۱۳۹۸ صادر شده می بود، اصلاح شد.

این اصلاحیه چه تغییراتی به وجود آورد؛ این کارشناس حقوقی در این رابطه او گفت: با این اصلاحیه، عبارتِ «همه عناوین مقرر در مواد ۳۴ و ۳۵ قانون کار» از رای هیات عمومی دیوان عدل اداری حذف شد یعنی در دادنامه ۳۳۲۸ که در ۲۳ بهمن ماه ۱۳۹۸ صادر شده می بود اینطور مقرر شده می بود که همه عناوینی که در مواد ۳۴ و ۳۵ قانون کار از آن‌ها نام برده شده، مبنای محاسبه سنوات یا مزایای آخر کار قرار گیرد اما این دادنامه‌ در سال ۱۴۰۱ اصلاح شد به این صورت که عبارت همه عناوین مقرر در مواد ۳۴ و ۳۵ قانون کار از دادنامه قبلی حذف شد.

به حرف های خوشوقتی، بر پایه این اصلاحیه تازه، آنچه بعد از این، مبنای محاسبه سنوات یا مزایای آخر کار کارگران قرار می‌گیرد، فقط مزد و حقوق است، مطلقِ مزد و حقوق کارگر یعنی آن چیزی که در روبه رو انجام کار در ساعات عادی کار به کارگر پرداخت می‌شود.

این کارشناس روابط کار در ادامه گفت: هنگامی «مزد یا حقوق» ملاک محاسبه سنوات کارگران باشد، نتیجه می‌گیریم که دیگر حق‌السعی مبنای محاسبه سنوات نیست؛ حق‌السعی از مبنای محاسبه سنوات کنار گذاشته می‌شود.

تفاوت حق‌السعی با مزد و حقوق چیست و چرا دیگر حق‌السعی ملاک قرار نمی‌گیرد؛ خوشوقتی در جواب او گفت: حق‌السعی مفهومی بزرگ‌تر و گسترده‌تر از مزد است؛ معنی حق‌السعی همه مواردی است که در مواد ۳۴ و ۳۵ قانون کار به آن‌ها اشاره شده است. مزد فقط بخشی از حق‌السعی است اما بعد از این، حق‌السعی دیگر مبنای محاسبه سنوات و مزایای آخر کار کارگر نیست و فقط مزد مبنای محاسبه قرار می‌گیرد همانطور که مبنای محاسبه اضافه‌کاری و شب‌کاری و عیدی و حق ماموریت و جمعه کاری نیز حق‌السعی نیست.

او در توضیح زیاد تر افزود: به این ترتیب، مزایای انگیزشی و رفاهی همانند پشتیبانی هزینه‌ی مسکن، حق تاهل، پشتیبانی هزینه اقلام مصرفی خانوار و پشتیبانی هزینه عائله‌مندی، جزو مزد محسوب نمی‌شود؛ این اقلام هرچند جزو حق‌السعی می باشند اما جزو مزد نیستند چراکه در تبصره ۳ ماده ۳۶ قانون کار به صراحت این اقلام از حیطه مزد خارج شده‌اند؛ ضمناً بسیار‌های مزدی همانند اضافه‌کاری، جمعه‌کاری، شب‌کاری و نوبت‌کاری و بسیار ماموریت نیز که در روبه رو انجام کار در زمان اضافه یا کار در شب یا کار در ایام تعطیل یا کار در خارج کارگاه به کارگر شاغل پرداخت خواهد شد، جزو مزد نیستند و مبنای محاسبه سنوات آخر کار کارگر نیز قرار نمی‌گیرند.

خوشوقتی در جمع‌بندی او گفت: مزایای انگیزشی و رفاهی که در تبصره ۳ ماده ۳۶ قانون کار به آن‌ها اشاره شده، در محاسبه مزد کارگر مبنا قرار نمی‌گیرند و بر پایه دادنامه سال قبل دیوان عدل اداری، مبنای محاسبه سنوات و مزایای آخر کار نیز قرار نمی‌گیرند، بسیار‌ها هم به همین ترتیب، مبنای محاسبه مزد کارگر و سنوات پرداختی به او قرار نمی‌گیرند. به این ترتیب، بر پایه این دادنامه، سنوات کارگر فقط و فقط بر مبنای مزد و حقوق او محاسبه و پرداخت می‌شود.