در یک فراتحلیل (متا آنالیز) انجام شده با جمع‌آوری داده‌های ۳۰ مطالعه، محققان دریافتند که میانگین سن اغاز بلوغ در بین دختران در سراسر جهان بین سال‌های ۱۹۷۷ و ۲۰۱۳ به مقدار سه ماه در هر دهه افت یافته است که پیشرفتی بیشتر از یک سال را مشخص می کند.

اولین علامت بلوغ در دختران رشد بافت پستان‌ها است و بعد از آن اغاز اولین قاعدگی که دیرتر اتفاق می‌افتد.

مطالعه تازه انتشار شده در ماه مه سال ۲۰۲۴ در «جاما اوپن» مشخص می کند که اخیرا رشد این دو نشانگر فیزیولوژیکی در سنین پایین‌تر اتفاق می‌افتد. این مطالعه نشان داد که در بین ۷۱۳۴۱ زن متولد شده در ایالات متحده در بین سال‌های ۱۹۵۰ تا ۲۰۰۵، دختران اولین قاعدگی‌های خود را در سنین پایین‌تر توانایی کردند، امری که منظم شدن قاعدگی آن‌ها را نیز با مشکل روبرو می‌کند. در طول دوره پنجاه و پنج ساله تحت پوشش این مطالعه، تعداد دخترانی که اولین قاعدگی‌ خود را قبل از سن یازده سالگی توانایی کردند با رقمی ۱۶درصدی به دو برابر رسیده است.

لیزا سوارتز توپور، دانشیار پزشکی اطفال در دانشکده پزشکی وارن آلپرت این اتفاق را کاملا مستند و در سطح جهانی دانسته و در رابطه دلایل این اتفاق، در این مرحله می‌گوید: «سوالات زیاد تر از جواب‌ها وجود دارد. این [پدیده] تلاقی تعداد بسیاری از چیزهای گوناگون است و تغییرات جهان ما در دو قرن تازه در راس آن قرار دارد.»

بلوغ چطور اتفاق می افتد؟

اغاز بلوغ در هر سنی توسط هیپوتالاموس در مغز و با ترشح هورمون «آزاد کننده گنادوتروپین» (GnRH) اغاز می‌شود. گنادوتروپین که به گفتن «تنظیم کننده کلیدی تشکیل همانند» توصیف می‌شود، غده هیپوفیز را برای ترشح دو هورمون «لوتئینی» (LH) و فرد دیگر «هورمون محرکه فولیکولی» (FSH) تحریک می‌کند. ترشح این دو هورمون عامل رشد و بلوغ جنسی می‌شود. در دختران، این دو هورمون به تخمدان‌ها سیگنال خواهند داد تا با ترشح استروژن و پروژسترون تبدیل رشد سینه‌ها و موهای ناحیه تناسلی، اغاز قاعدگی و تحول در شکل بدن شوند.

ناتاشا چاکو، روانشناس و استادیار دپارتمان علوم روانشناسی و مغز در دانشگاه بلومینگتون ایندیانا معتقد است که علاوه بر اثرات درازمدت بلوغ زودرس بر سلامت «فرزند شما امکان پذیر قبل از این که انتظار داشته باشید همانند یک نوجوان به نظر برسد یا حرکت کند.»

 در نتیجه «والدین باید در رابطه چگونگی تحول بدن فرزندشان سریعتر از آنچه پیش‌بینی می‌کردند، با آنها سخن بگویید کنند.»

علت بلوغ زودرس را در کجا باید جستجو کرد؟

کارشناسان این مشکل را به چند عامل مرتبط می‌دانند:

• چاقی در دوران کودکی: از دهه ۱۹۷۰، افزایش نرخ چاقی در دوران کودکی با بلوغ زودرس در دختران مرتبط بوده است. چربی بدن همچون اندام غدد درون ریز عمل می‌کند و با ترشح هورمون‌های‌ «انسولین» و «لپتین» بر بلوغ تأثیر می‌گذارد.
• عوامل هورمونی:‌ دختران چاق این چنین غلظت‌های بالاتری از «استرادیول» (نوعی استروژن) دارند که جهت رشد زودرس سینه‌ها و بلوغ زودرس آن‌ها می‌شود.
• کیفیت رژیم غذایی: پروفسور فرانک بیرو، متخصص اطفال خاطرنشان می‌کند که کیفیت رژیم غذایی کم میوه و سبزی به همراه پروتئین‌های حیوانی و غذاهای زیاد فرآوری شده نیز در بلوغ زودرس نقش مهمی ایفا می‌کنند. در مطالعه‌ای محققان چینی دریافتند که خوردن تنقلات، دسرها، غذاهای سرخ شده و نوشابه های گازدار در قیاس با رژیم غذایی سنتی با بلوغ زودرس در دختران مرتبط است.
• استرس اجتماعی-اقتصادی و بدرفتاری: استرس مربوط به مشکلات اجتماعی-اقتصادی و اشکال بدرفتاری نیز می‌تواند به بلوغ زودرس پشتیبانی کند. در مطالعه‌ای استرس زیاد در دوران کودکی با افزایش خطر بلوغ زودرس در دختران مرتبط دانسته شد.  استرس که توسط محور «هیپوتالاموس-هیپوفیز-فوق‌کلیه» کنترل می‌شود، بر اغاز بلوغ نیز تأثیرگزار است.
• این چنین افزایش زمان تماشای نمایشگرها، انزوای اجتماعی، عدم فعالیت بدنی و افت دسترسی به غذای سالم از دیگر عواملی است که تبدیل تشکیل بیشتر از حد هورمون‌های جنسی همانند استروژن و تستوسترون خواهد شد که بر رشد اولیه تأثیر می‌گذارند.

اختلالات غدد درون ریز

علاوه بر عوامل ذکر شده تحقیقات بسیاری مشخص می کند که اختلالات غدد درون ریز با مصرف مواد شیمیایی زیان اور همانند فتالات‌ها و بیسفنول‌ها حاضر در محصولات مصرفی رایج نیز می‌تواند در این تغییرات نقش داشته باشند.

دکتر آویوا سوفر، متخصص اطفال در دانشگاه کلمبیا می‌گوید: «تعداد بسیاری از مواد شیمیایی مختل کننده غدد درون ریز که در محیط اطراف ما وجود دارند، اثراتی همانند به هورمون جنسی استروژن دارند.»

برای مثال مطالعه‌ای توسط «بی‌ام‌سی مدسین» نشان داد که بلوغ زودهنگام در دختران تا حدی به علت قرار گرفتن در معرض ترکیبات فلوئوردار از جمله پاک کننده‌های لکه، رنگ‌ها، موم‌ها، پولیش‌ها، لوازم الکترونیکی، بسته‌بندی مواد غذایی و موارد دیگر است.

این چنین محققان در سال ۲۰۲۳ به این نتیجه رسیدند که دخترانی که در دوران جنینی و کودکی زیاد تر در معرض آلودگی هوا قرار می‌گیرند، سریعتر از دیگر دختران قاعده خواهد شد.

بیرو می‌گوید به این علت این گمان وجود دارد که ترکیبی از این عوامل تبدیل بلوغ زودرس در برخی از دختران شود.

پیامدهای بلوغ زودرس چیست؟

این تغییرات در رشد قاعدگی می‌تواند اثرات فیزیکی و عاطفی طویل مدتی داشته باشد.  «دخترانی که بلوغ زودرس دارند قد کوتاهتری در قیاس با وقتی که بلوغ برای آن‌ها دیرتر اتفاق بیوفتد خواهند داشت.»

فرانک بیرو این چنین خاطرنشان می کند که بلوغ زودرس در درازمدت با خطر بالاتر ابتلا به سرطان سینه و این چنین افزایش خطر چاقی در بزرگسالی همراه است. این نوشته این چنین با افزایش خطر سختی خون بالا، دیابت نوع دو، سندرم متابولیک، کلسترول بالا و بیماری های قلبی عروقی مرتبط است.

چاکو در رابطه پیامدهای روانی این نوشته می‌گوید: « بلوغ زودرس در دختران علتمی‌شود که علاوه بر حس ناهماهنگی با همسالان خود، فرصتی نداشته باشند تا همه منبع های اجتماعی و عاطفی را برای انتقال به این دوره دریافت کنند.»

تحقیقات نشان داده است که دخترانی که بلوغ زودرس را توانایی می‌کنند، سطوح بالایی از افسردگی، استرس و اضطراب، به همراه عکس بدنی ضعیف‌تر و مشکلات بیشتری در مدیریت احساسات خود داشته باشند.

این دختران قبل از این که از نظر عاطفی آماده باشند زیاد تر مورد آزار و اذیت قرار گرفته و توجهات جنسی را به خود جلب می کنند.

بیرو می‌گوید: «به علت ظاهرشان مردم آن ها را مسن‌تر می‌دانند، این در حالی است که آنها با وجود دوازده سال سن، پانزده ساله به نظر می‌رسند.» این تحول در ظاهر علتمی‌شود بزرگسالان منتظر باشند که آن‌ها بالغانه‌تر حرکت کنند.

در صورت معاشرت با گروه‌های بزرگتر از خود نیز امکان پذیر به سمت رفتارهای پرخطری همانند نوشیدن الکل یا رابطه جنسی کشیده شوند.

چطور هرچه بهتر این تغییرات را مدیریت کنیم؟

برای مدیریت این تغییرات، دختری که مشکوک به بلوغ زودرس است باید توسط پزشک معاینه شود. در زیاد تر موارد با نظارت بر روال رشد آن‌ها، در رابطه تغییرات فیزیکی و عاطفی مشاوره‌هایی داده می شود. درصورت رشد زیاد تر از انتظار آزمایشاتی برای رد علل پاتولوژیک همانند تومور مغزی الزامی است.

در این موارد، امکان پذیر از داروهایی همانند «آگونیست هورمون آزادکننده گنادوتروپین» برای کند کردن  فرآیند بلوغ منفعت گیری شود. امری که به جلوگیری از افت قد آن‌ها در بزرگسالان پشتیبانی می کند. اثربخشی این درمان‌ها در افزایش قد نهایی در دختران ثابت شده است.

والدین این چنین نقش مهمی در عادی سازی توانایی بلوغ برای فرزندانشان ایفا می‌کنند. آنها باید با یادآوری سن واقعی کودکشان علی‌رغم رشد فیزیکی، عادات غذایی و رفتاری مشابه با سن آن‌ها را اتخاذ کنند. در عین حال برای نگه داری عزت نفس و رفاه کودک، باید مشابه با سن عقلی و عاطفی او حرکت کرد.

سخن بگویید کردن والدین با کودکان درمورد بلوغ و به اشتراک گذاشتن ازمایش ها مشترک می‌تواند با افت مشکلات این دوران به دختران پشتیبانی کند تا تغییرات را بهتر مدیریت کنند.